دانــــشگاه یـــــزد

دانشکده علوم انسانی

گروه جغرافیا

 

پایان­نامه

برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

جغرافیا و برنامه­ریزی شهری

 

ارزیابی و تحلیل وضعیت پایداری محله­ای با تأکید بر عملکرد مدیریت شهری در بافت تاریخی شهر یزد

 

استاد راهنما: محمدحسین سرائی

 

استاد مشاور: احسان لشگری

 

پژوهش و نگارش: مهدی علیان

 

شهریور 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                      صفحه

مقدمه. 1

فصل اول: طرح تحقیق

1-1. بیان مسئله. 6

1-2. ضرورت و اهمیت پژوهش… 8

1-3. اهداف پژوهش… 9

1-3-1. اهداف کلان. 9

1-3-2. اهداف عملیاتی.. 10

1-4. سوالات پژوهش… 10

1-5. فرضیات پژوهش… 10

1-6. پیشینه پژوهشی.. 11

1-6-1. پژوهش­های خارجی.. 11

1-6-2. پژوهش­های داخلی.. 15

1-7. روش تحقیق.. 19

1-8. موانع و محدودیت­ها 20

فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری پژوهش

2-1. مقدمه. 22

2-2. مفهوم محله، تعریف و مبانی.. 23

2-2-1. تعریف محله. 23

2-2-2. سیر تاریخی نظریه محله. 26

2-2-3. مفهوم محله در شهرهای ایران. 27

2-2-4. کارکرد محله­های شهری.. 29

2-3. مبانی و مفاهیم پایداری، توسعه، توسعه پایدار و محله پایدار 31

2-3-1. پایداری.. 31

2-3-2. توسعه. 31

2-3-3. توسعه پایدار 32

2-3-4. بنیادهای شهر پایدار 33

2-3-5. مفاهیم و دیدگاه­های اساسی در توسعه محله­ای.. 34

2-3-6. پیدایش دیدگاه توسعه محله­ای پایدار 38

2-3-7. نمونه­هایی از رویکردهای مرتبط با محله پایدار 39

2-3-7-1. رویکرد طراحی محله سنتی.. 39

2-3-7-2. رویکرد توسعه محلی مبتنی بر حمل و نقل عمومی.. 40

2-3-7-3. رویکرد محلات سرزنده 40

2-3-7-4. رویکرد محدوده امن.. 41

2-3-7-5. رویکرد رشد هوشمند. 41

2-3-8. توسعه محلّه­ای پایدار 42

2-3-9. ابعاد پایداری محله. 43

2-3-9-1. پایداری زیست- محیطی (اکولوژیکی) 43

2-3-9-2. پایداری اقتصادی.. 43

2-3-9-3. پایداری اجتماعی.. 44

2-3-10. معیارهای پایداری محله. 44

2-3-11. اهداف و راهبردهای ایجاد محلات پایدار 47

2-4. مدیریت شهری، مبانی و تعاریف.. 49

2-4-1. مفهوم مدیریت شهری.. 49

2-4-2. مدیریت شهری در ایران. 51

2-4-3. وظایف شهرداری در زمینه توسعه پایدار محله­ای.. 53

2-5. جمع­بندی.. 55

فصل سوم: شناخت محدوده مورد مطالعه و روش­شناسی پژوهش

3-1. مقدمه. 60

3-2. شناخت محدوده مورد مطالعه. 61

3-2-1. موقعیت جغرافیایی شهر یزد. 61

3-2-2. مورفولوژی زمین و سازندهای زمین­شناسی.. 63

3-2-2-1. توپوگرافی محدوده شهر. 63

3-2-2-2. خصوصیات زمین شناسی یزد. 66

3-2-3. ویژگی­های اقلیمی.. 68

3-2-3-1. بارش سالانه. 68

3-2-3-2. رطوبت هوا 69

3-2-3-3. دما 70

3-2-3-4. ساعت آفتابی.. 71

3-2-3-5. روزهای یخبندان. 72

3-2-3-6. باد. 73

3-2-4. موقعیت بافت تاریخی شهر یزد. 73

3-2-4-1. محله فهادان. 74

3-2-4-2. محله گودال مصلی.. 74

3-2-4-3. محله شش­بادگیری.. 74

3-2-4-4. محله گازارگاه 75

3-2-4-5. محله شیخداد. 75

3-2-4-6. محله دولت­آباد. 75

3-2-4-7. محله گنبد سبز. 76

3-2-4-8. محله زردشتی­ها 76

3-3. ویژگی­های جمعیتی و اجتماعی.. 78

3-3-1. ویژگی­های جمعیتی.. 78

3-3-2. وضعیت سواد. 80

3-4. ویژگی­های اقتصادی.. 82

3-4-1. جمعیت فعال و غیرفعال. 82

3-4-2. نرخ اشتغال و بیکاری.. 83

3-5. ویژگی­های کالبدی.. 84

3-5-1. کاربری اراضی.. 84

3-6. روش­ها و ابزار گردآوری داده­ها و اطلاعات (روش­شناسی پژوهش) 87

3-7. جامعه آماری و حجم نمونه. 87

3-8. اعتبار و پایایی گویه­ها 88

3-9. شاخص­های پژوهش… 90

3-10. روش­های تجزیه و تحلیل داده­ها 91

3-10-1. منطق فازی.. 92

3-10-1-1. تاریخچه مختصری از تئوری فازی.. 92

3-10-1-2. منطق فازی.. 93

3-10-1-3. منطق فازی در مطالعات شهری.. 94

3-10-1-4. مراحل پیاده­سازی منطق فازی.. 95

3-10-1-4-1. فازی­سازی.. 95

3-10-1-4-2. استدلال فازی.. 97

3-10-1-4-3. غیر فازی­سازی (نافازی­سازی) 100

3-10-2. منطق فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 101

3-10-2-1. توابع عضویت در سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 101

3-10-2-2. اپراتورهای (عملگرها) منطق فازی.. 102

3-10-3. آزمون آماری T تک نمونه­ای.. 104

3-10-4. آزمون آماری F یا تحلیل واریانس یک طرفه و تعقیبی توکی.. 104

3-10-5. آزمون آماری ضرایب همبستگی و رگرسیون خطی.. 106

3-11. جمع­بندی و ارائه مدل فرآیندی (اجرائی) پژوهش… 106

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته­های پژوهش

4-1. مقدمه. 110

4-2. ارزیابی وضعیت شاخص­های پایداری.. 110

4-2-1. فازی­سازی شاخص­ها 110

4-2-2. بررسی وضعیت پایداری اقتصادی محلات.. 112

4-2-3. بررسی وضعیت پایداری زیست- محیطی محلات.. 115

4-2-4. بررسی وضعیت پایداری فیزیکی- کالبدی محلات.. 119

4-2-5. بررسی وضعیت پایداری اجتماعی- فرهنگی محلات.. 122

4-2-6. تحلیل شاخص­های پایداری محلات بافت تاریخی شهر یزد. 125

4-3. سنجش عملکرد مدیریت شهری در بافت تاریخی شهر یزد. 135

4-3-1. آمار توصیفی.. 135

4-3-1-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنس… 135

4-3-1-2. توزیع پاسخگویان بر حسب سن.. 136

4-3-1-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات.. 136

4-3-1-4. توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت شغلی.. 137

4-3-2. آزمون توزیع داده­های پژوهش… 138

4-3-3. برسی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله­ای(آمار تحلیلی) 139

4-3-3-1. بررسی رضایت از مدیریت شهری با آماره آزمون T-Test 139

4-3-3-2. بررسی رضایت از عملکرد مدیریت شهری با آماره آزمون تحلیل واریانس… 144

4-3-3-3. بررسی عملکرد مدیریت شهری با استفاده از ضرایب همبستگی.. 148

4-4. جمع­بندی تجربی.. 152

فصل پنجم: آزمون فرضیات، نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1. مقدمه. 156

5-2. آزمون فرضیات.. 156

5-3. نتیجه­گیری.. 161

5-3-1. نتیجه­گیری حاصل از مباحث نظری.. 161

5-3-2. نتیجه­گیری حاصل از یافته­های تجربی.. 162

5-4. پیشنهادات.. 169

5-4-1. پیشنهادات برنامه­ای، مدیریتی و اجرائی (راهبردی) 169

5-4-2. پیشنهادات آینده پژوهشی و تحقیقاتی.. 171

ضمائم

6-1. پرسشنامه. 174

6-2. خروجی­های مربوط به اعتبار و پایایی پژوهش… 176

6-3. نتایج آزمون­های استنباطی.. 176

6-4. کد تدوین شده در برنامه متلب.. 178

7. منابع و مآخذ. 181

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                        صفحه

جدول ‏2‑1: واژگان معادل محله و ویژگی­های آن. 25

جدول ‏2‑2: اهداف و راهبردهای ایجاد محلات پایدار 48

جدول ‏2‑3: عناصر و روند عمومی سیستم اداره شهرهای ایرانی در دوره پس از اسلام. 51

جدول ‏2‑4: وظایف شهرداری در زمینه توسعه پایدار محله­ای.. 53

جدول ‏2‑5: ارتباط بین وظایف شهرداری و شاخص­های پایداری.. 55

جدول ‏3‑1: تحولات جمعیتی شهر یزد و بافت تاریخی.. 79

جدول ‏3‑2: تحولات جمعیتی محلات بافت تاریخی یزد در سالهای 1385-1375. 79

جدول ‏3‑3: گروه­های عمده فعالیت در بافت تاریخی شهر یزد در سال 1381. 82

جدول ‏3‑4: جمعیت فعال و غیرفعال بافت تاریخی شهر یزد. 83

جدول ‏3‑5: جمعیت فعال و غیرفعال بافت تاریخی به تفکیک محلات در سال 1390. 83

جدول ‏3‑6: نرخ بیکاری و اشتغال در بافت تاریخی شهر یزد. 84

جدول ‏4‑1: تعداد پرسشنامه اختصاص یافته به محلات بافت تاریخی.. 88

جدول ‏4‑2: ابعاد و شاخص­های پژوهش… 90

جدول ‏4‑3: مقادیر ارزش­های زبانی در عضویت نهایی استدلال ممدانی.. 98

جدول ‏4‑4: ترکیب نهایی قوانین را با استناد به استدلال ممدانی.. 99

جدول ‏4‑5: توابع عضویت فازی در نرم افزار Arc GIS و کاربرد آنها 102

جدول ‏5‑1: شاخص­های اقتصادی پژوهش… 113

جدول ‏5‑2: مقادیر عضویت فازی برای شاخص اقتصادی.. 113

جدول ‏5‑3: شاخصهای زیست- محیطی پژوهش… 116

جدول ‏5‑4: مقادیر عضویت فازی برای شاخص زیست- محیطی.. 117

جدول ‏5‑5: شاخص­های فیزیکی – کالبدی پژوهش… 119

جدول ‏5‑6: مقادیر عضویت فازی برای شاخص فیزیکی- کالبدی.. 120

جدول ‏5‑7: شاخص­های اجتماعی- فرهنگی پژوهش… 123

جدول ‏5‑8: مقادیر عضویت فازی برای شاخص اجتماعی- فرهنگی.. 123

جدول ‏5‑9: ماتریس همبستگی گامای 0.7. 132

جدول ‏5‑10: ماتریس کوواریانس مقدار گامای 0.7. 132

جدول ‏5‑11: ماتریس همبستگی مقدار گامای 0.9. 132

جدول ‏5‑12: ماتریس کوواریانس مقدار گامای 0.9. 133

جدول ‏5‑13: توزیع پاسخگویان بر حسب جنس به تفکیک محلات.. 135

جدول ‏5‑14: توزیع پاسخگویان بر حسب سن.. 136

جدول ‏5‑15: توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات.. 137

جدول ‏5‑16: توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت شغلی.. 137

جدول ‏5‑17: نتایج حاصل از آزمون کلموگروف- اسمیرنف.. 139

جدول ‏5‑18: عملکرد مدیریت شهری در بعد اجتماعی- فرهنگی به تفکیک محلات.. 141

جدول ‏5‑19: عملکرد مدیریت شهری در بعد زیست- محیطی به تفکیک محلات.. 141

جدول ‏5‑20: عملکرد مدیریت شهری در بعد اقتصادی به تفکیک محلات.. 142

جدول ‏5‑21: عملکرد مدیریت شهری در بعد کالبدی- فیزیکی به تفکیک محلات.. 142

جدول ‏5‑22: نتایج آزمون برابری واریانس­ها در محلات.. 144

جدول ‏5‑23: تحلیل واریانس وضعیت عملکرد مدیریت شهری در بافت تاریخی یزد. 146

جدول ‏5‑24: طبقه­بندی محلات به لحاظ ابعاد عملکردی مدیریت شهری.. 147

جدول ‏5‑25: همبستگی بین پایداری محله­ای و رضایت از عملکرد مدیریت شهری.. 149

جدول ‏5‑26: همبستگی بین پایداری محله­ای و رضایت از ابعاد عملکرد مدیریت.. 150

جدول ‏5‑27: همبستگی بین ابعاد عملکردی مدیریت شهری و پایداری محله­ای.. 151

جدول ‏6‑1: نتایج حاصله از آماره G.. 158

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                        صفحه

شکل ‏2‑1: سیر تاریخی نظریه محله. 26

شکل ‏2‑2: جمع­بندی حاصل از تعاریف در خصوص محله. 29

شکل ‏2‑3: کارکردهای محله. 30

شکل ‏2‑4: مجموعه­ای از تعاریف مطرح شده در زمینه توسعه پایدار 33

شکل ‏2‑5: ابعاد اصلی توسعه محلی 36

شکل ‏2‑6: جمع­بندی در خصوص ابعاد و معیارهای پایداری محله­ای.. 47

شکل ‏2‑7: نمودار مدل مفهومی پژوهش… 58

شکل ‏3‑1: نقشه موقعیت شهر یزد در تقسیمات سیاسی.. 62

شکل ‏3‑2: نقشه توپوگرافی شهرستان یزد. 64

شکل ‏3‑3: نقشه شیب شهرستان یزد. 65

شکل ‏3‑4: نقشه زمین­شناسی یزد. 67

شکل ‏3‑5: نمودار میانگین بارندگی فصلی ایستگاه یزد. 68

شکل ‏3‑6: نمودار میانگین رطوبت نسبی ایستگاه یزد. 70

شکل ‏3‑7: نمودار میانگین دمای ماهانه ایستگاه یزد. 71

شکل ‏3‑8: نمودار آمبروترمیک ایستگاه یزد 71

شکل ‏3‑9: نمودار میانگین ساعات آفتابی ایستگاه یزد. 72

شکل ‏3‑10: نمودار میانگین روزهای یخبندان ایستگاه یزد. 72

شکل ‏3‑11: نقشه محلات بافت تاریخی یزد. 77

شکل ‏3‑12: تحولات جمعیتی محلات بافت تاریخی یزد در سالهای 1390-1375. 80

شکل ‏3‑13: نقشه نسبت باسوادی در بافت تاریخی شهر یزد. 81

شکل ‏3‑14: گروه­های عمده فعالیت در بافت تاریخی شهر یزد در سال 1381. 82

شکل ‏3‑15: نقشه کاربری اراضی بافت تاریخی شهر یزد. 86

شکل ‏3‑16: مقایسه مجموعه­های کلاسیک و فازی.. 93

شکل ‏3‑17: شمای کلی و مراحل اصلی در یک سیستم استنتاج فازی.. 94

شکل ‏3‑18: نمایش اعداد مثلثی.. 96

شکل ‏3‑19: تابع عضویت مثلثی برای شاخص­های پایداری 96

شکل ‏3‑20: فرآیند کلی روش ممدانی.. 97

شکل ‏3‑21: تابع عضویت نهایی استدلال ممدانی 99

شکل ‏3‑22: نمودار مدل اجرائی پژوهش 108

شکل ‏4‑1: تابع عضویت مثلثی.. 111

شکل ‏4‑2: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی ضعیف شاخص اقتصادی.. 114

شکل ‏4‑3: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی متوسط شاخص اقتصادی.. 114

شکل ‏4‑4: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی قوی شاخص اقتصادی.. 115

شکل ‏4‑5: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی ضعیف شاخص زیست- محیطی.. 117

شکل ‏4‑6: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی متوسط شاخص زیست- محیطی.. 118

شکل ‏4‑7: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی قوی شاخص زیست- محیطی.. 118

شکل ‏4‑8: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی ضعیف شاخص فیزیکی- کالبدی.. 120

شکل ‏4‑9: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی متوسط شاخص فیزیکی- کالبدی.. 121

شکل ‏4‑10: نقشه درجه عضویت محلات در مجموعه فازی قوی شاخص فیزیکی- کالبدی.. 121

شکل ‏4‑11: نقشه درجه عضویت مجموعه فازی ضعیف شاخص اجتماعی- فرهنگی.. 124

شکل ‏4‑12: نقشه درجه عضویت مجموعه فازی متوسط شاخص اجتماعی- فرهنگی.. 124

شکل ‏4‑13: نقشه درجه عضویت مجموعه فازی قوی شاخص اجتماعی- فرهنگی.. 125

شکل ‏4‑14: نمودار پایگاه قوانین یا قواعد تعریف شده در نرمافزار متلب.. 127

شکل ‏4‑15: منحنی شاخص­های فیزیکی- کالبدی و اقتصادی در میزان پایداری.. 128

شکل ‏4‑16: منحنی شاخص­های اقتصادی و زیست- محیطی در میزان پایداری.. 128

شکل ‏4‑17: منحنی شاخص­های فیزیکی- کالبدی و زیست- محیطی در میزان پایداری.. 128

شکل ‏4‑18: منحنی شاخص­های اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی در میزان پایداری.. 128

شکل ‏4‑19: منحنی شاخص­های اقتصادی و زیست- محیطی در میزان پایداری.. 128

شکل ‏4‑20: منحنی شاخص­های اقتصادی و زیست- محیطی در میزان پایداری.. 128

شکل ‏4‑21: نمودار وضعیت پایداری محلات بافت تاریخی از نظر شاخص­های اقتصادی.. 129

شکل ‏4‑22: نمودار وضعیت پایداری محلات از نظر شاخص­های زیست- محیطی.. 129

شکل ‏4‑23: نمودار وضعیت پایداری محلات از نظر شاخص­های فیزیکی- کالبدی.. 130

شکل ‏4‑24: نمودار وضعیت پایداری محلات از نظر شاخص­های اجتماعی- فرهنگی.. 130

شکل ‏4‑25: نمودار میزان پایداری محلات بافت تاریخی شهر یزد. 133

شکل ‏4‑26: میزان پایداری محلات بافت تاریخی شهر یزد. 134

شکل ‏4‑27: نمودار درصد توزیع پاسخگویان بر حسب جنس به تفکیک محلات.. 136

شکل ‏4‑28: نمودار توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات 137

شکل ‏4‑29: نمودار توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت شغلی 138

شکل ‏4‑30: نقشه رضایت از مدیریت شهری از نظر ابعاد پایداری 143

شکل ‏4‑31: نمودار آزمون برابری واریانس در بعد اجتماعی- فرهنگی.. 145

شکل ‏4‑32: نمودار آزمون برابری واریانس در بعد زیست – محیطی.. 145

شکل ‏4‑33: نمودار آزمون برابری واریانس در بعد اقتصادی.. 146

شکل ‏4‑34: نمودار آزمون برابری واریانس در بعد فیزیکی- کلبدی.. 146

شکل ‏4‑35: نمودار بررسی وضعیت پراکندگی داده­های پژوهش… 148

شکل ‏5‑1: منحنی نتایج حاصله از آماره G 159

شکل ‏5‑2: نمودار عناصر اصلی پایداری محله­ای.. 167

شکل ‏5‑3: نمودار ویژگی­های محلات پایدار 167

شکل ‏5‑4: الگوی مناسب پژوهشی رهیافت پایداری محله­ای و نقش مدیریت شهری.. 168

 

 

مقدمه

از دهه 1980 به بعد، توسعه پایدار به عنوان مفهوم اصلی و بنیادی در راهبرد حفاظت جهانی سازمان ملل^[1] و در گزارش برانت لند^[2] قرار گرفت. گزارش برانت لند (1983)، توسعه پایدار را “توسعه­ای که نیازهای نسل حاضر را بدون به خطر انداختن توانایی­های نسل­های آینده، برای برآوردن نیازهای خودشان” تعریف می­کند (فرهودی و همکاران، 1390: 90). این تعریف دو مفهوم اصلی را دربردارد:

• نیاز؛ به ویژه نیازهای اساسی مردم فقیر جامعه که لازم است اولویت بیشتری به آن داده شود.
• محدودیت؛ محدودیت در قالب استفاده از فناوری سازگار، برای حفظ منابع محیطی برای نسل­های آتی است (پارویز و گرینجر^[3]، 2004: 6).

با یک دیدگاه کلی دستیابی به پایداری در شهرها و محله­ها در سه دسته کلی اصول محیطی، اصول اجتماعی و اصول اقتصادی قرار می­گیرد:

در اصول محیطی به مواردی چون طراحی مناسب انواع فضاهای سبز، شبکه­های حمل و نقل، سیستم­های آب و فاضلاب، همچنین اصلاح کاربری اراضی موجود، دسترسی­های پیاده، حفظ محیط زیست و نظایر اینها توجه می­شود. در اصول اجتماعی به مواردی چون عدالت محیطی از طریق کاربری اراضی محلی و تسهیلات رفاهی در محله­ها و تأمین مسکن برای اقشار مختلف جامعه و توجه به گروه­های مختلف جمعیتی اشاره می­گردد و در اصول اقتصادی نیز به ارتقاء و توسعه اقتصادی بر پایه محله پرداخته می­شود که راه حل آن، خودکفایی محله­هاست (ویرلر[4]، 1998: 5).

تلفیق دو نظریه توسعه پایدار و مکتب محیط­گرایان فرهنگی منجر به تدوین دیدگاهی با عنوان توسعه محله­ای پایدار گردیده است. این دیدگاه مبین این اصل است که محلات شهری دارای درونمایه عظیم اجتماعی و فرهنگی هستند که تنها بازآفرینی فرهنگ شهروندی و توجه به محلات به عنوان بستر زندگی اجتماعی ساکنان، به توسعه پایدار محله­ای می­انجامد (معصومی، 1389: 11). توجه به مباحث توسعه پایدار محله­ای هر چند به تبار نظری به مفهوم توسعه پایدار در اواخر دهه 80 میلادی بر می­گردد، لیکن می­توان آن را با توجه به نگرش ویژه به یاخته­های کوچک کارکردی شهر و در قالب اجتماعات محله­ای، مفهومی جدیدتر و دارای سابقه کوتاه­تری محسوب نمود. اما نکته لازم به ذکر در ابتدا شناخت و تعریف محله می­باشد.

هرچند واژه محله می­تواند از ابعاد مختلف اجتماعی، روانشناسی، ذهنی، ادراکی، معماری، کالبدی و سیاسی تعریف شود و تعاریف متعددی از محله در جوامع گوناگون وجود دارد (بارتون^[5]، 2003: 22)؛ اما تعریف کلی محله به این صورت است: محله مسکونی، کوچکترین واحد برنامه­ریزی است که ساکنان آن دارای تسهیلات عمومی و نهادهای اجتماعی مشترک­اند و در آن به صورت پیاده رفت و آمد می­کنند (دیویدسون^[6]، 2007: 280). در ایران محله به صورت کالبد سکونت 1250-700 خانوار با دامنه نوسان شعاع دسترسی پیاده (5-4 دقیقه) تعریف گردیده است.

با تکیه بر تعاریف توسعه پایدار و محله­های شهری، محله پایدار را می­توان این گونه تعریف نمود: محله پایدار محله­ای است که دارای ساختمان­ها و فضاهایی با مقیاس انسانی، شبکه­ای از میدان­ها و خیابان­های محلی، کاربری­های محلی، تسهیلات و خدمات روزمره، حداقل تأثیرات منفی بر محیط زیست، احساس تعلق به مکان و ابزارهایی برای تشویق مردم به احساس مسئولیت در برابر محله باشد (کووان[7]، 2005: 387). بنابراین محله پایدار، محله­ای است که تلقی از آن به عنوان یک محله و در قالب مجموعه­ای از عوامل اجتماعی، کالبدی، روانشناسی، ذهنی و سیاسی دارای معنی و مفهوم باشد. وجود و تحقق معیارهایی نظیر هویت، سرزندگی، پویایی، تأمین تجهیزات و خدمات، تنوع و دسترسی مناسب می­تواند از ضرورت­های یک محله پایدار باشد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

دانشگاه سوره

دانشکده هنر

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد ارتباط تصویری

عنوان پایان نامه نظری

زیبایی‌شناسی در گرافیک متحرک

استاد راهنمای نظری

دکتر علی‌اصغر فهیمی‌فر

عنوان پایان نامه عملی

موشن گرافیک

استاد راهنمای عملی

دکتر کیارش زندی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

عدم درک صحیح از عناصر زیبایی شناختی در میان روابط عناصر بصری و کاربرد آن در وهله اول با تصاویر متحرک باعث کم توجهی درمیان دست‌اندرکاران این فن و هنر شده است.

این زیر ساخت تحت عنوان زیبایی شناختی در گرافیک متحرک نام گرفته است.

در جهان امروز که به نوعی آن را عصر ارتباطات نامیدند مبادله اطلاعات و انتقال مفاهیم و عقاید و نظرات در میان فرهنگ ملل مختلف از جایگاه مهمی برخوردار شده است و همچنین پیشرفت تکنولوژی و ابزارهای کاربردی برای استفاده در این راه جای درنگ و بسی تامل دارد.

مقوله استفاده از تصویر به جای متن در سرعت بخشیدن به انتقال پیام از جایگاه حساسی برخوردارشده که نیاز به مقوله‌ای تحت عنوان زبان تصویر را ایجاد می‌کند. بیشترین کارکرد این زبان تصویر را در شاخه های مختلف گرافیک تلویزیونی شاهد آن هستیم.

این رساله بر آن است تا با بازنگری نسبت عناصر ظاهری و باطنی موثر در تصویر متحرک و گسترش آن در مبحث زیبایی‌شناسی در گرافیک متحرک به نقش ساختاری گرافیک متحرک در رساندن پیام از طریق رسانه‌های تصویر علی الخصوص تلویزیون بپردازد. در انتها به بررسی یکی از آثار موفق تیزر تبلیغاتی شرکت اچ پی و چگونگی استفاده صحیح و درست از تکنیک‌ها و عوامل موثر در صحنه خواهیم پرداخت.

 

کلمات کلیدی: زیبایی‌شناسی، عناصر بصری، گرافیک متحرک، تلویزیون، رسانه‌های تصویری، زبان تصویر

فهرست

مقدمه: 10

فصل اول..12

کلیات پژوهش… 12

۱-1: بیان مسئله. 12

۱-۲: پرسش‌های پژوهش… 13

1-3: فرضیات پژوهش… 14

۱-4: اهداف پژوهش… 14

۱-5: پیشینه تحقیق.. 15

1-6: روش پژوهش… 16

فصل دوم.17

هستی زیبایی‌شناسی تصویر. 17

2-1 مقدمه. 17

2-2 تعریف زیبایی.. 18

تعریف واژه زیبایی‌شناسی.. 19

2-4 زیبایی‌شناسی در رسانه‌های تصویری.. 20

2-۴-1 عناصر اولیه‌ی رسانه‌های تصویری.. 20

2-۵ مفاهیم زیبایی‌شناسی.. 21

2-۶ زیبایی‌شناسی در تصویر متحرک… 22

2-۶-1 عناصر غیرداستانی فیلم. 23

2-۷ زیبایی‌شناسی در رسانه‌های تصویری.. 26

2-7-1 جوهر تلویزیون و سینما 28

2-8 زیبایی‌شناسی در سینما و تلویزیون. 33

2-8-1 دیدگاه‌های ابزاری و زیبایی‌شناسانه در تلویزیون. 34

2-8-2 ستیز با نخبه‌سالاری زیبایی‌شناسانه. 36

2-8-3 محتوا در مقابل فرم. 37

2-9 بررسی نظریه روان شناسی گشتالت در تصویر متحرک… 42

2-9-1 زمینه پیدایش روان‌شناسی گشتالت.. 42

2-9-2 مفهوم گشتالت.. 43

2-9-3 آشنایی هنر با نظریه گشتالت.. 43

2-9-4 اصول گشتالت.. 44

2-10 عصر رسانه های نوظهور 49

۲-10-۱ تفکر طراحی و رسانه. 51

نتیجه‌گیری.. 52

فصل سوم.54

شاخه های اصلی طراحی گرافیگ… 54

3-1 مقدمه. 54

3-2 تاریخ هنر گرافیک… 55

3-3 تعریف گرافیک… 55

3-4 گرافیک دیزاین در ایران. 58

3-5 گرافیک چاپی.. 61

3-6 گرافیک محیطی.. 63

3-7 گرافیک رایانه ای.. 64

3-7-1 تاریخچه مختصر از علوم رایانه. 64

3-7-2 نرم‌افزارهای گرافیکی.. 65

3-8 گرافیک متحرک (Motion graphic) 66

3-8-1 گرافیک متحرک در فضای وب (Motion Over the Web) 68

3-8-2 گرافیک متحرک در عنوان‌بندی سینما و تلویزیون. 69

3-8-3 اهمیت و جایگاه طراحی عنوان‌بندی سینمای امروز 80

3-9 گرافیک تلویزیونی.. 83

3-9-1 طراحی گرافیک در تلویزیون. 83

3-9-2 ارتباط گرافیک با تلویزیون. 84

3-9-3 ابعاد گرافیک تلویزیونی.. 85

3-9-4 کادر تلویزیون و انواع آن. 86

3-9-5 برندسازی برای شبکه Network Branding. 89

3-9-6 هویت شبکه‌ای (Station Ids) 90

3-9-7 آغازگر نمایش opening titles. 93

3-9-8 میان‌نهاده-بینابینی‌ها (Interstitials) 94

3-9-9 بامپر Bumper. 95

3-9-10 گرافیک در اخبار تلویزیونی.. 96

3-9-11 زیرنویس (Low Thirds) 101

3-9-12 مورتیس‌ها (Mortises) 103

3-9-۱۳ فهرست برنامه‌های تلویزیونی (Lineups and upfronts) 104

3-9-۱۴ تگها (Tag) 105

3-9-۱۵ بسته شبکه (network packages ) 106

3-9-۱۶ کمپین‌های تبلیغاتی (Promotional campaigns ) 107

3-10 گرافیک متحرک و تبلیغات.. 108

3-10-1 معناشناسی تبلیغات.. 108

3-10-2 فیلم‌های تبلیغاتی (Commercials) 110

نتیجه‌گیری.. 110

فصل چهارم.113

زبان تصویر. 113

4-2 گرافیک رسانه ای چیست؟. 114

4-3 عناصر گرافیک رسانه‌ای.. 116

4-4 ترکیب تصویری.. 140

4-5 عوامل موثر در تصویر متحرک… 145

4-6 ویژگی های یک تصویر خوب.. 156

4-7 پندارهای دیداری.. 161

4-7-1 چشم آدمی چگونه کار می‌کند؟. 161

4-7-2 پندارهای دیداری Visual Illuosion. 162

4-7-3 پندارماه 163

4-7-4 پندارساندر 164

4-7-5 پندار راستایی کرانی.. 164

4-7-6 پندارهای دیداری جنبنده 164

4-8 ساختار موشن گرافیک ( با تاکید بر تیتراژ در سینما) 165

4-8-1 ساختارهای دیداری و شنیداری در موشن گرافیک… 168

4-8-2 تفاوت چاپ و موشن گرافیک: 168

4-8-3 عوامل موثر بر صحنه موشن گرافیک: 169

نتیجه‌گیری.. 171

ضمیمه. 173

‌خدمت فرم به محتوا (گفت‌وگو با عبدالحمید قدیریان) 173

فصل پنجم. 179

مطالعه موردی فیلم تبلیغاتی شرکت اچ پی.. 179

5-1 تاریخچه شرکت اچ پی.. 179

5-2 اهداف و روش‌ها 180

5-3: تجزیه و تحلیل تبلیغ محصولات اچ پی.. 183

گزارش کار عملی: 190

منابع کتابها: 200

مقدمه:

طى دهه‌ی ۱۹۶۰، طراحى گرافیک به عنوان شیوه‌اى براى حل مشکلات ارتباطى و اطلاع‌رسانى مطرح شد و به همین ترتیب در رسانه‌هاى همگانى نیز به عنوان مُد مطرح شد. چیزى که با سلیقه‌ی به روز بودن و حتى پیشرفت مرتبط بود. اما تغییر در سبک آن حاصل چندمین عامل مؤثر مانند پیشرفت‌هاى فناورى در حوزه‌ی رسانه و نیز تحولات رایج در جامعه بود. و از آنجائى که تنها هنر بصرى نبود و کلام نیز در آن نقش مؤثرى داشت مى‌توانست مورد توجه کارشناسان و صاحب‌نظرانى که نسبت به اهمیت اجتماعى ارتباطات آگاه شده بودند، قرار بگیرد.

طراحى گرافیک علاوه بر حوزه‌هایى که پیش از آن در اختیار سنت‌هاى صنعتگرى بود، مانند طراحى روزنامه، به رسانه‌ی تلویزیون و ویدئو هم گسترش یافت و نقش طراحى گرافیک در خدمات عمومى و تبلیغات فرهنگى نیز افزایش پیدا کرد.

در دهه‌ی ۱۹۷۰، طراحى گرافیک به بخشى از تجارت پول بدل شد و عمدتاً از آن براى ارائه نوعى هویت بصرى قابل تشخیص براى شرکت‌‌ها بهره‌بردارى شد. تمام سازمان‌ها و مؤسسات، هرچند کوچک، ضرورت استفاده از یک نوع نماد یا نشانه را حس کردند. به تدریج طراحان جهت بازاریابى محصولات و خدمات و خلق تصاویر که بتواند یک محصول یا شرکت را مشخص سازد، به کار فراخوانده شدند. با این حال هنوز که گرافیک متحرک در جمله مواردی است که بسیار جای کار و تحقیق دارد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید

 

پردیس بین المللی ارس

گروه سنجش از دور و GIS

 

پیشنهاد طرح پژوهشی پایان نامه برای دریافتدرجه کارشناسی ارشد

در رشته ی GIS و سنجش از دور گرایش مطالعاتشهری و روستایی

عنوان فارسی

استفاده از مدل فازی – ANP  در تعیین موقعیت بهینه فضایی- مکانی پارکینگ­های طبقاتی در محیطGIS

 

 (مطالعه موردی:منطقه 8 شهرداری تبریز)

استاد راهنما

دکتر هاشم رستم زاده

استاد مشاور

دکتر شهریور روستایی

 

تاریخ ارائه پایان نامه

شهریور ماه

1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 

فصل اول : کلیات

1-1-    مقدمه. 1

1-2-    بیان مسئله. 2

1-3-    سوالات تحقیق.. 5

1-4-    فرضیات تحقیق.. 5

2فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1-تصمیم‌گیری چندمعیاره(MCDM) و سیستم اطلاعات جغرافیایی(…………………..……. (GIS8

2-2-    روش تحلیل شبکه ( ANP ) 9

2-3-    تعریف مجموعه فازی.. 10

2-3-1-  نمایش مجموعه‌های فازی.. 11

2-4-    مفهوم پارکینگ…. 12

2-4-1-  اهمیت پارکینگ…. 12

2-4-2-  مشکلات ناشی از فقدان پارکینگ در سطوح شهری.. 12

2-5-    انواع پارکینگ های شهری.. 14

2-5-1-  پارکینگ های خیابانی.. 14

2-5-2-  طرح پارکبانی.. 14

2-5-3-  پارکینگ های همسطح.. 15

2-5-4-  پارکینگ های طبقاتی.. 16

2-5-5-  پارکینگ های بامی.. 16

2-5-6-  پارکینگ های زیر زمینی.. 17

2-5-7-  پارکینگ های اتوماتیک…. 17

2-5-8-  پارکینگهای اختصاصی.. 18

2-6-    اهداف ایجاد پارکینگ های شهری.. 18

2-7-    مفهوم مکان یابی.. 20

2-7-1-  مبانی مکان یابی.. 20

2-8-    معیارهای مکان یابی.. 22

2-8-1-  عوامل موثر در انتخاب معیار در مکان یابی.. 24

2-9-    بررسی منابع.. 24

فصل سوم:منطقه مورد مطالعه

3-1-    مقدمه. 31

3-2-    ساختار محیط طبیعی.. 31

3-3-    حدود و موقعیت جغرافیایی.. 31

3-4-    توپوگرافی.. 33

3-5-    واحد کوهستانی.. 33

3-6-    واحد جلگه. 34

3-7-    ژئومورفولوژی.. 35

3-8-    خصوصیات جمعیتی و اجتماعی شهر تبریز. 35

3-9-    ساختار جمعیت… 36

3-10-  بافت کالبدی شهر. 37

3-11-  شناخت محدوده‌ی مورد مطالعه(محور تاریخی-فرهنگی تبریز) 38

3-12-  بررسی پیوندهای عمدهی منطقه با مناطق همجوار کارکردی ـ ارتباطی.. 39

3-13-  شناسایی محیط طبیعی.. 40

3-13-1-… ارزشهای دید و مناظر طبیعی(گسترهها و محورهای واجد ارزش زیست محیطی) 40

3-14-  خصوصیات اصلی شبکهی ارتباطی و نظام حرکت… 40

3-15-  مسائل عمدهی نظام حرکت… 41

3-16-  کاربری زمین و ویژگیهای آن در محدودهی مطالعاتی.. 42

3-17-  الگوهای کلی کاربری طبقات در بناها 42

3-18-  گروهبندی کمیتی و کیفیتی کاربری و میزان تخصیص زمین به آنها 43

3-19-  ویژگیهای اصلی معماری و مسکن در محلات… 44

3-20-  پراکندگی معماری مسکونی.. 44

3-21-  نحوهی توزیع فعالیت و چگونگی استفاده از زمین.. 46

3-22-  شناسایی ساختار کالبدی منطقه. 48

3-23-  ویژگیهای شکلی، سیمای شهری و ترکیب توده و فضا 49

3-24-  الگوی توزیع فضاهای شهری(محورها، …) 50

فصل چهارم : مواد و روش

4-1-    مقدمه. 54

4-2-    مواد: 55

4-2-1-  جمعیت… 55

4-2-2-  تراکم ساختمانی.. 55

4-2-3-  تعداد خودرو 56

4-2-4-  تقاضای پارکینگ…. 56

4-2-5-  عرضه پارکینگ…. 56

4-2-6-  مساحت… 57

4-2-7-  قیمت زمین.. 57

4-3-    نرم افزار 58

4-4-    روش…. 58

4-4-1-   روش تحلیل شبکه. 58

4-4-2-  تفاوتهای روش تحلیل شبکه و روش تحلیل سلسله مراتبی.. 60

4-5-    مراحل روش تحلیل شبکه. 61

4-5-1-  ساخت مدل و پیکربندی مسأله. 61

4-5-2-  تشکیل ماتریسهای مقایسه زوجی و محاسبه بردارهای وزن.. 62

4-5-3-  تشکیل سوپر ماتریس…. 63

4-5-4-  محاسبه توزیع ماندار سوپرماتریس وزن دار شده 64

4-5-5-   نرمال کردن وزنهای به دست آمده با در نظر گرفتن هر خوشه. 64

4-5-6-  انتخاب گزینه برتر. 64

4-5-7-  -مرحله کشف، شناسایی و دسته بندی معیار ها، زیر معیار ها و جایگزین ها 68

4-5-8-  مرحله ترکیب ضریب اهمیت گزینه ها 68

4-6-    تئوری منطق فازی.. 69

4-7-    منطق فازی.. 70

4-8-    مجموعه فازی.. 72

4-8-1-  مجموعه فازی مکمل.. 72

4-8-2-  اشتراک دو مجموعه. 72

4-8-3-  اجتماع دو مجموعه فازی.. 72

4-8-4-  تساوی مجموعه فازی.. 72

فصل پنجم : یافته های پژوهش

5-1-    مقدمه. 75

5-2-    یافته ها 75

5-2-1-  تحلیل شاخص های مورد استفاده در مکان یابی بهینه پارکینگ های طبقاتی.. 75

5-2-1-1————- جمعیت- 76

5-2-1-2————— تراکم ساختمانی- 78

5-2-1-3————— تعداد خودرو 79

5-2-1-4————— تقاضای پارکینگ– 81

5-2-1-5————— عرضه پارکینگ– 83

5-2-1-6————— دسترسی بر اساس عرض معبر 84

5-2-1-7————— مساحت- 86

5-2-1-8————— قیمت زمین- 87

5-3-    مکانیابی بهینه پارکینگ طبقاتی.. 89

فصل ششم : نتیجه گیری

6-1-    نتایج و آزمون فرضیات… 94

6-2-    اثبات فرضیه ها 96

6-3-    پیشنهادات… 97

 

فهرست اشکال

شکل شماره 1-1- فرآیند انجام پژوهش………………………………………………………………………………………………….6

شکل شماره 3-1- نقشه محدوده منطقه 8 شهرتبریز……………………………………………………………………………..32

شکل شماره 3-2- نقشه موقعیت محلات منطقه هشت……………………………………………………………………… 46

شکل شماره 4-1- روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل شبکه…………………………………………………………….60

شکل شماره 4-2- روند نمای تصمیم گیری در روش تحلیل شبکه……………………………………………………..61

شکل شماره 4-3-شکل فلوچارت پژوهش………………………………………………………………………………………………..65

شکل شماره 4-4-تابع عضویت فازی برای متغبرهای زبانی…………………………………………………………………….73

شکل شماره 5-1- الگوی شماتیک ANP برای انتخاب گرینه‌های مناسب……………………………………………..75

شکل شماره 5-2- نقشه تراکم جمعیت ……………………………………………………………………………………………………77

شکل شماره 5-3- نقشه تراکم ساختمانی………………………………………………………………………………………………..79

شکل شماره 5-3- نقشه تعداد خودرو…………………………………………………………………………………………………….81

شکل شماره 5-4- نقشه تقاضا………………………………………………………………………………………………………………….82

شکل شماره 5-5- نقشه عرضه…………………………………………………………………………………………………………………84

شکل شماره 5-6- نقشه دسترسی……………………………………………………………………………………………………………..85

شکل شماره 5-7- نقشه مساحت………………………………………………………………………………………………………………..87

شکل شماره 5-8- نقشه قیمت…………………………………………………………………………………………………………………..89

شکل شماره 5-9- نقشه مکانیابی پارکینگ……………………………………………………………………………………………….91

 

فهرست جداول

جدول 1-3- تحولات جمعیتی شهر تبریز…………………………………………………………………………………………………….37

جدول 3-2- انواع بافت و مشخصات آن……………………………………………………………………………………………………….38

جدول 4-1- مهمترین کاربردهای روش تحلیل شبکه…………………………………………………………………………………59

جدول4-2- ساختار کلی سوپر ماتریس………………………………………………………………………………………………………..66

جدول 4-3- نمایش وزنهای سوپر ماتریس…………………………………………………………………………………………………..66

جدول 4-4- مقیاس های زبانی برای درجه اهمیت ……………………………………………………………………………………73

جدول 5-1- ارزش گذاری تراکم جمعیت……………………………………………………………………………………………………76

جدول 5-2- ارزش گذاری تراکم ساختمانی……………………………………………………………………………………………….78

جدول 5-3- ارزش گذاری تعداد خودرو……………………………………………………………………………………………………..80

جدول 5-4- ارزش گذاری تقاضای پارکینگ……………………………………………………………………………………………….82

جدول 5-5- ارزش گذاری عرضه پارکینگ………………………………………………………………………………………………….83

جدول 5-6- ارزش گذاری دسترسی…………………………………………………………………………………………………………….85

جدول 5-7- ارزش گذاری مساحت……………………………………………………………………………………………………………….86

جدول 5-8- ارزش گذاری قیمت زمین…………………………………………………………………………………………………………88

جدول 5-9- جدول وزن لایه­ها………………………………………………………………………………………………………………………90

جدول 5-10- مکانیابی پارکینگ……………………………………………………………………………………………………………………92

چکیده: انتخاب یک مکان مناسب برای فعالیت در سطح محله و مناطق، یکی از تصمیمات پایه ای برای انجام یک طرح پژوهشی است که نیازمند تحقیق در یک مکان مورد مطالعه از دیدگاه های مختلف می‌باشد. در مقیاس محلات و مناطق، مکان یابی فعالیتی است که قابلیت­ها و توانایی­های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و همچنین سازگاری آن با سایر کاربری­ها، به منظور انتخاب مکانی مناسب و کاربردی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. هدف این پایان نامه مکانیابی مناطق بهینه برای ایجاد پارکینگ طبقاتی در منطقه هشت شهرداری تبریز با استفاده از نرم افزار Arc GIS بوده است. برای این منظور داده­های اولیه از این منطقه تهیه و آماده و مدل مورد استفاده این  پایان­نامه، مدل فازی –ANP انتخاب شد.لایه­های مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از: تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، مساحت پارکینگ ، دسترسی بر اساس عرض معبر، قیمت زمین، عرضه پارکینگ، تقاضای پارکینگ و تعداد خودرو. ابتدا در نرم افزار Super decision   وزن مناسب برای لایه­ها اعمال شد، سپس نتایج وزن دهی بر روی لایه ها در محیط نرم افزار Idrisi اعمال گردید و اقدام به فازی کردن لایه­ها شد و مناطق مناسب پارکینگ طبقاتی انتخاب شد. نتیجه این عملیات فازی به نرم افزار Arc map  انتقال داده شد و خروجی و تحلیل نتایج در این محیط انجام گرفت. این پایان نامه در شش فصل تدوین شد.  فصل اول : کلیات ، فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق ، فصل سوم : شناخت منطقه مورد مطالعه، فصل چهارم: مواد و روش تحقیق، فصل پنجم: یافته­ها ، فصل ششم : جمع‍‍بندی و نتیجه گیری.

کلمات کلیدی: مکانیابی پارکینگ طبقاتی، GIS،ANP  فازی، Super decision، منطقه هشت تبریز

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید

دانشگاه مازندران

دانشکده علوم انسانی و اجتماعی

 

پایان­نامه برای دریافت درجه کارشناسی­ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری

عنوان:

ایده­ی “شهر-فرهنگ” چارچوبی برای برنامه­ریزی شهر ایرانی-اسلامی

(نمونه­ی موردی: شهر خوی)

 

استاد راهنما:

دکتر صدیقه لطفی

استاد مشاور:

دکتر رحیم­بردی آنامرادنژاد

 

بهمن 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فصل اول: کلیات تحقیق

-1.­ مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..  2

1-2. بیان مساله……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-3-­ سؤال‏های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-4-­ پیشینه­ی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-5-­ فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-6-­ حدود پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-7-­ اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-8-­ معرفی الگو یا روش کار………………………………………………………………………………………………………………………. 10

1-9-­ نارسایی ها و مشکلات عمده­ی تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 10

فصل دوم: مبانی نظری

2-1-­ مقدمه­13

2-2-­ شهر و نظریه­های اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-1-­ مکتب آرمان­گرایی………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-2-­ مکتب اصلاح­گرایی…………………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-2-3- مکتب شیکاگو……………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-4-­ مکتب مدرنیسم……………………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-2-5-­ مکتب فرامدرنیسم………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-6-­ مکتب فرهنگ گرایی………………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-2-7-­ مکتب طبیعت­گرایی……………………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-2-8-­ مکتب فلسفه­گرایی………………………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-2-9-­ مکتب فن­گرایی……………………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-2-10-­ مکتب آمایش انسانی…………………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-3-­ معماری اسلامی و نماد­های بارز آن……………………………………………………………………………………………………… 17

2-3-1-­ درآمد……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-3-2-­ برخی از نمادهای معماری اسلامی…………………………………………………………………………………………………… 19

2-3-2-1-­ گنبد………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 19

2-3-2-2-­ طاق………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 19

2-3-2-3-­ مفهوم امام یا پیشوا…………………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-3-2-4-­ نور و رنگ………………………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-3-2-5-احجام سه گانه­ی کروی……………………………………………………………………………………………………………….. 21

2-3-2-6- دایره ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 21

2-4- مباحثی در علوم رفتاری و روانشناسی محیط………………………………………………………………………………………… 21

2-4-1- پدیدار شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 21

2-4-2-­ مفهوم مکان………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-4-3-­ هویت مکان…………………………………………………………………………………………………………………………………… 22

2-4-4-­ حس مکان…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-4-5-­ حس لامکانی یا احساس بی­مکانی…………………………………………………………………………………………………… 24

2-4-6-­ حافظه­ی جمعی……………………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-4-7-­ خرد جمعی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-4-8-­ شعور و حافظه­ی جمعی…………………………………………………………………………………………………………………. 26

2-5-­ وجه سوم در هستی­: ماده،‌ انرژی و ” شعور ” ………………………………………………………………………………………. 26

2-5-1-­ نظریه­ی شعور………………………………………………………………………………………………………………………………… 26

2-5-2-­ پزشکی هومیوپاتی………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-6-­ استفاده از نظریه­ی شعور و تشریح شعور در حوزه­ی کلام……………………………………………………………………… 28

2-6-1-­ شعور در کلام………………………………………………………………………………………………………………………………… 28

2-6-2-­ شعور مثبت و منفی………………………………………………………………………………………………………………………… 29

2-6-3-­ تشعشع در کلام……………………………………………………………………………………………………………………………… 30

2-6-4-­ تشعشع شعوری……………………………………………………………………………………………………………………………… 30

2-6-5-­ شارژ شعوری…………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

2-6-6-­ روح جمعی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

2-6-7-­ شواهد تذکر به ” روح جمعی ” در قرآن………………………………………………………………………………………….. 32

2-6-8-­ شواهدی مبنی بر وجود آگاهی نسبت به مباحث شعور و تشعشع شعوری در فرهنگ اسلامی……………….. 33

2-7-­ نقد و بررسی مباحث روانشناسی محیطی از منظر شعور………………………………………………………………………… 34

2-7-1- معماری، هرمنوتیک، شعور و القای حس و معنا در ناخودآگاهی…………………………………………………………. 34

2-7-2-­ جمع­بندی مختصر از نظریه­های پدیدارشناسانه در خصوص روانشناسی محیط……………………………………. 35

2-7-3- تحلیل ماهیت حس­مکان و حس تعلق به اجتماع از منظر شعور………………………………………………………….. 36

2-7-4- حس تعلق به مکان در شهر­های قدیمی و شهرهای سنتی…………………………………………………………………… 37

2-8- تاملی بر شهرسازی در جهان اسلام از منظری نو و از بُعد شعور…………………………………………………………….. 40

2-8-1- درآمد……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-8-2- شهرسازی اسلامی در سیره­ی پیامبر اکرم (ص………………………………………………………………………………….. 40

2-8-3- شهرسازی اصفهان­، تجلی نمونه­ای از شهرسازی ایدئولوژیک ایرانی­-اسلامی……………………………………….. 43

2-9-­ تعاریف و مفاهیم………………………………………………………………………………………………………………………………… 44

2-9-1- تعریف فرهنگ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

2-9-2-­ ریشه­ی مفهومی ” شهر-فرهنگ……………………………………………………………………………………………………….. 45

2-9-3- تعریف مدل “شهر- فرهنگ…………………………………………………………………………………………………………….. 45

2-9-4-­ تعریف “میدان شعوری…………………………………………………………………………………………………………………… 45

2-9-­5- نقش میدان شعوری در شکل­گیری کائنات و علت جاذبه­ی اجرام سماوی در قرآن………………………………. 46

2-9-6-­ اهمیت میدان شعوری فضا-زمان در سرنوشت شهرها و حوادث طبیعی……………………………………………… 47

2-10- پایداری و مفهوم آن………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-10-1-­ پیدایش مفهوم پایداری…………………………………………………………………………………………………………………. 49

2-10-2-­ توسعه­ی پایدار……………………………………………………………………………………………………………………………… 49

2-10-3-­ ابعاد توسعه­ی پایدار……………………………………………………………………………………………………………………… 49

2-10-3-1-­ پایداری اکولوژیکی…………………………………………………………………………………………………………………… 49

2-10-3-2-­پایداری اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………. 50

2-10-3-3-­ پایداری اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………………… 50

2-10-3-4-­ پایداری محیطی در فرهنگ قرآن……………………………………………………………………………………………….. 50

2-11-­­­ اصول پیشنهادی شهر-فرهنگ در جهت هویت بخشی ایرانی-اسلامی به مجتمع­های زیستی…………………… 51

2-11-1- جمع­گرایی در اجتماع و تلاش در جهت رواج فرهنگ اجتماع محور………………………………………………… 51

2-11-2-کانون­کرایی در بافت و ساخت شهر از طریق جایگزاری کاربری­های عمومی در نقاط متراکم مجتمع­های زیستی در جهت ایجاد یک میدان شعوری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

2-11-3-­ قدسی سازی با تشعشعی نقاط کانونی شهر و ایجاد محیط ارزشی در هسته­ی مرکزی شهر با انعکاس این مفاهیم در میدان شعوری         52

2-11-4-­ برنامه­ریزی سیستمی شهر در جهت ایجاد یک کل واحد از بُعد شعوری، کالبدی و اجتماعی………………. 53

2-11-5-­ عدم تفکیک “فرد” از “اجتماع”، مسئولیت افراد در قبال سرنوشت جامعه و تشویق به مشارکت عمومی 53

2-11-6-­ حفظ و ترویج آداب و رسوم اجتماعی-عقیدتی که به صورت عمومی برگزار می­شود و لزوم فضاهایی در مراکز زیستی برای انجام این امور………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

فصل سوم: معرفی محدوده­ی مورد مطالعه

3-1-­ مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 56

3-2-­ موقعیت جغرافیایی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 56

3-2-1-­ موقعیت و وسعت شهرستان خوی……………………………………………………………………………………………………. 56

3-2-2- موقعیت جغرافیایی شهر خوی………………………………………………………………………………………………………… 57

3-2-3- محدوده­ی ­حوزه­ی  طبیعی شهر……………………………………………………………………………………………………… 57

3-3-­ مطالعات جغرافیای طبیعی محدوده ی مورد مطالعه……………………………………………………………………………….. 57

3-3-1- زمین شناسی منطقه خوی……………………………………………………………………………………………………………….. 57

3-3-2-وضعیت تکتونیکی و زلزله­خیزی شهر خوی………………………………………………………………………………………. 58

3-3-3- وضعیت توپوگرافی…………………………………………………………………………………………………………………………. 58

3-3-4-­ مطالعات اقلیمی……………………………………………………………………………………………………………………………… 59

3-3-4-1-­ دما……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

3-3-4-2-­ بارش………………………………………………………………………………………………………………………………………… 59

3-3-4-3-­ رطوبت……………………………………………………………………………………………………………………………………… 60

3-4- مطالعات جغرافیای انسانی محدوده­ی مورد مطالعه………………………………………………………………………………… 61

3-4-1- ویژگی­های اجتماعی جمعیت خوی…………………………………………………………………………………………………. 61

3-4-1-1-­ رشد جمعیت در شهر خوی از سال 1335 تا 1390…………………………………………………………………………61

3-4-1-2-­ درصد رشد جمعیت خوی در دوره­های مختلف سرشماری……………………………………………………………. 62

3-4-1-3-­ بعد خانوار………………………………………………………………………………………………………………………………… 62

3-4-1-4- وضعیت سواد…………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

3-4-1-5- مهاجرت…………………………………………………………………………………………………………………………………… 64

3-4-2- ویژگی­های اقتصای جمعیت شهر خوی……………………………………………………………………………………………. 64

3-4-2-1-­ وضعیت اشتغال در شهر خوی…………………………………………………………………………………………………….. 64

3-4-2-2-­ نرخ اشتغال مردان و زنان……………………………………………………………………………………………………………. 65

3-5-­ ویژگی­های تاریخی و فرهنگی در منطقه­ی خوی……………………………………………………………………………………. 66

3-5-1- سابقه تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 66

3-5-2-­ وجه تسمیه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

3-6-­ بررسی وضعیت کالبدی شهر خوی………………………………………………………………………………………………………. 67

3-6-1-­ هسته­ی اولیه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

3-6-2-­ بررسی ساخت شهر……………………………………………………………………………………………………………………….. 68

3-6-3-­ وضعیت توسعه­ی کالبدی شهر و جهات توسعه­ی کالبدی آتی …………………………………………………………….. 71

3-6-4-­ بررسی بافت شهر…………………………………………………………………………………………………………………………… 72

3-7-­ بررسی نحوه پراکندگی کاربری­های شاخص در شهرهای اسلامی…………………………………………………………… 73

3-7-1-­ کاربری مذهبی (مسجد) ………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-7-2-­ کاربری آموزش­عالی (مدرسه) ………………………………………………………………………………………………………… 74

3-7-3-­ کاربری­های تجاری (بازار) ……………………………………………………………………………………………………………… 75

3-7-4-­ کاربری­های فرهنگی-هنری……………………………………………………………………………………………………………… 76

3-7-5­- سیستم محلات شهری……………………………………………………………………………………………………………………. 77

3-8-­ شخصیت­های فرهنگی-مذهبی مدفون در شهر خوی…………………………………………………………………………….. 78

3-8-1-­ شمس­الدین محمد بن علی بن ملک داد تبریزی معروف به “شمس تبریزی” ………………………………………. 78

3-8-2- پوریای ولی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

3-8-3-­ امامزاده سید بهلول (ع) …………………………………………………………………………………………………………………. 80

3-8-4-­ امامزاده میرهادی سید کوثری (ع) ………………………………………………………………………………………………….. 81

3-8-5-­ امامزاده محمد (ع) ………………………………………………………………………………………………………………………… 81

3-9-­ جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 85

4-2- تحلیل ساخت و بافت شهر خوی از منظر ویژگیهای شهر اسلامی…………………………………………………………… 85

4-2-1-­ کانون­گرایی در بافت و ساخت شهر………………………………………………………………………………………………….85

4-2-2- کاربری مسجد……………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

4-2-2- کاربری تجاری (بازار) ……………………………………………………………………………………………………………………. 88

4-2-3- کاربری آموزش عالی ( مدرسه) ………………………………………………………………………………………………………. 89

4-2-4-­ محلات شهری……………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-5-کاربری­های فرهنگی-هنری………………………………………………………………………………………………………………. 91

4-5-­ اقدامات انجام شده در خصوص تلاش برای هویت بخشی ایرانی-اسلامی به شهر …………………………………. 93

4-6-­ تحلیل ویژگی­های شهر خوی  از نقطه نظر اصول شش گانه­ی “شهر-فرهنگ”…………………………………………. 94

4-6-1-­ جمع­گرایی در اجتماع و تلاش در جهت رواج فرهنگ اجتماع محور………………………………………………….. 94

4-6-2-­ کانون­گرایی در بافت و ساخت شهر از طریق جایگزاری کاربری­های عمومی در نقاط متراکم مجتمع­های زیستی در جهت ایجاد یک میدان شعوری قوی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 95

4-6-3-­ قدسی­سازی بار شعوری نقاط کانونی شهر و ایجاد محیط ارزشی در هسته­ی مرکزی شهر…………………….. 95

4-6-4-­ برنامه­ریزی سیستمی شهر در جهت ایجاد یک کل واحد از بُعد شعوری، کالبدی و اجتماعی…………………. 96

4-6-5-­ عدم تفکیک “فرد” از “اجتماع”، مسئولیت افراد در قبال سرنوشت جامعه و تشویق به مشارکت عمومی… 96

4-6-6-­ حفظ و ترویج آداب و رسوم اجتماعی-عقیدتی که به صورت عمومی برگزار می­شود و لزوم فضاهایی در مراکز زیستی برای انجام این امور………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 97

4-7-­ جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 97

فصل پنجم: آزمون فرضیه، جمع­بندی و نتیجه­گیری و ارائه­ی پیشنهادات

5-1-­ مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 100

5-2-آزمون فرضیه­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………. 100

5-2-1- فرضیه­ی اول………………………………………………………………………………………………………………………………… 100

5-2-2-­ فرضیه­ی دوم……………………………………………………………………………………………………………………………….. 101

5-3- بحث و نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………… 101

5-4- ارائه­ی پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………….. 104

5-4-1- پیشنهاد اول: طرح پیشنهادی برای اجرایی­کردن شهر-فرهنگ در شهر خوی……………………………………… 104

5-4-1-1- جانمایی شهر­–­فرهنگ در مطالعه موردی شهر خوی……………………………………………………………………. 104

5-4-1-2- عناصر اصلی میدان………………………………………………………………………………………………………………….. 106

5-4-1-2-1- مسجد­جامع یا مصلای شهر…………………………………………………………………………………………………… 106

5-4-1-2-2-­ موسسات علمی-آموزشی……………………………………………………………………………………………………… 107

5-4-1-2-3- حسینیه­ای برای کل شهر………………………………………………………………………………………………………. 108

5-4-1-2-4- بازارچه­ی محلی…………………………………………………………………………………………………………………… 110

5-4-1-2-5- کاربری­های ورزشی……………………………………………………………………………………………………………… 111

5-4-2- پیشنهاد دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………. 112

5-4-3-­ پیشنهاد سوم………………………………………………………………………………………………………………………………… 113

فهرست نقشه ها

 

نقشه 3-1- موقعیت خوی در تقسیمات کشوری و استانی……………………………………………………………………………….. 57

نقشه3-2- پهنه­بندی خطر وقوع زلزله در قسمت شمالی آذربایجان غربی………………………………………………………….. 58

نقشه 3-3- هسته­ی اولیه ی شهر خوی و جابجایی هسته­ی شهر در طی دوره­های مختلف………………………………….. 68

نقشه 3-4- طرح قلعه­ی قدیم خوی………………………………………………………………………………………………………………. 79

نقشه 3-5-­ کاربری اراضی پیشنهادی در طرح تفصیلی منقضی شده  خوی (1373) و تعریف توسعه­ی آتی با شهرک ولیعصر     71

نقشه 3-6- مراحل گسترش شهر خوی از سال 1335 تا سال 1387…………………………………………………………………. 72

نقشه 3-7- توسعه­ی شهری و اسکان غیر رسمی در نواحی پیرامونی شهر خوی……………………………………………….. 72

نقشه 3-8- وضعیت بافت شهری در شهر خوی……………………………………………………………………………………………… 73

نقشه 3-9- جایگزینی و پراکندگی کاربری­های مذهبی……………………………………………………………………………………. 74

نقشه 3-10- پراکندگی مراکز آموزش­عالی در سطح خوی………………………………………………………………………………. 75

نقشه 3-11- پراکندگی کاربری­های تجاری در بافت شهر خوی……………………………………………………………………….. 76

نقشه 3-12- پراکندگی مراکز فرهنگی و هنری در سطح شهرخوی………………………………………………………………….. 76

نقشه 3-13- محله­بندی سنتی شهر خوی………………………………………………………………………………………………………. 77

نقشه 3-14- موقعیت ناحیه­ی 2 شهرداری خوی……………………………………………………………………………………………. 78

نقشه 4-1- محله­بندی مصوب شهر خوی……………………………………………………………………………………………………… 91

نقشه 5-1- محدوده و مکان جانمایی طرح………………………………………………………………………………………………….. 105

نقشه 5-2-­ مکانیابی پیشنهادی مصلی جدید………………………………………………………………………………………………… 108

نقشه 5-3- مکانیابی پیشنهادی کاربری­های علمی­-آموزشی دانشگاهی…………………………………………………………… 108

نقشه 5-4-­ مکانیابی پیشنهادی کاربری حسینیه­ی شهر………………………………………………………………………………….. 109

نقشه 5-5- مکانیابی پیشنهادی کاربری بازارچه محلی………………………………………………………………………………….. 111

نقشه­ی 5-6-­ مکانیابی پیشنهادی برای کاربری فرهنگی-ورزشی زورخانه………………………………………………………. 112

فهرست نمودارها

نمودار 3-1 – میانگین ماهیانه­ی دمای هوا در ایستگاه خوی در دوره­ی آماری 20 ساله (1373-1392………………… 59

نمودار 3-2- متوسط بارندگی در ایستگاه سینوپتیک خوی در دوره­ی آماری 20 ساله (1372-1392)…………………….60

نمودار 3-3- متوسط رطوبت هوا در ایستگاه خوی در طی دوره­ی 20 ساله (1372-1392)……………………………….. 60

نمودار 3-4- رشد جمعیت در شهر خوی در طی 55 سال اخیر (1335-1390…………………………………………………. 61

نمودار 3-5- متوسط رشد جمعیت در طی 55 سال اخیر (1335-1390………………………………………………………….. 62

نمودار 3-6- تغییرات شاخص بعد خانوار در طی 55 سال اخیر (1335-1390……………………………………………….. 63

نمودار 3-7- دانش آموختگان دانشگاه­ها و موسسات آموزش­عالی برحسب جنس و آخرین مدرک تحصیلی  در سال 1390      63

نمودار 3-8 – مهاجرین وارد شده به شهر خوی بر حسب مبدا مهاجرت (1385-1390……………………………………. 64

نمودار3-9- شاغلان در هریک از بخش­های کشاورزی، صنعت و خدمات در شهر خوی در سال 1390……………… 65

نمودار 3-10- درصد اشتغال در هر یک از بخش­های اقتصادی در شهر خوی در سال 1390…………………………….. 65

نمودار 3-11- شاغلین در سه بخش عمده­ی اقتصادی بر حسب جنس در شهر خوی در سال 1390………………….. 66

نمودار 3-12- درصد اشتغال مردان و زنان نسبت به هم در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات در شهر خوی در سال 1390            66

 

فهرست تصاویر

تصویر 2-1-­ طاق، جلوه­ی طرح گنبد در فضای داخلی ساختمان…………………………………………………………………….. 19

تصویر 2-2-­ بقعه­ی شاهزاده حسن در قزوین؛ آبی، استعاره از آسمان و گنبد نمود خارجی از مسیر حرکت………. 20

تصویر2-3-  احجام کروی بر بالای گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان………………………………………………………….. 21

تصویر 2-4- ساختمانی در فرانسه با نماد ماسونی………………………………………………………………………………………….. 35

تصویر 2-5- نشان مهر ایالات متحده بر روی اسکناس یک دلاری­، یکی از نماد های فراماسونری جهانی…………… 35

تصویر 2-6- تصویر باز سازی شده از خانه–مسجد پیامبر (ص……………………………………………………………………….. 41

تصویر 2-7- تصویر باز سازی شده از خانه–مسجد پیامبر (ص) و منطقه­ی پیرامون آن در آغاز حکومت اسلامی در اواسط قرن 7 میلادی            41

تصویر 2-8- تسلط مسجد­النبی بر محیط ساخته شده­ی سنتی مدینه………………………………………………………………… 42

تصویر 2-9- نقشه در تاریخ 1811 میلادی که بخش­های جنوبی قرطبه را نشان می­دهد…………………………………….. 42

تصویر 2-10- میدان نقش جهان اصفهان………………………………………………………………………………………………………. 44

تصویر 2-11-­ راسته بازار قیصریه­ی اصفهان که از یک سمت به میدان نقش جهان منتهی می­گردد…………………….. 44

تصویر 2-12- تصور دوبعدی از انحنای فضا-زمان…………………………………………………………………………………………. 47

تصویر 3-1- عکس هوایی شهر خوی در سال1335 که در آن خیابانهای مهر پهلوی نمایان است……………………….. 70

تصویر3-2- طرح شهر دو هسته­ای خوی با هسته­ی قدیمی و هسته­ی جدید در شهرک ولیعصر (عج)…………………. 70

تصویر 3-3 – مناره­ی آجری شمس تبریزی تزئین شده با شاخ آهو………………………………………………………………….. 79

تصویر 3-4 – قلعه­ی قدیم خوی در 942 ه.ق، از کتاب بیان منازل سفر عراقین………………………………………………… 79

تصویر3-5 – آرامگاه پوریای ولی در شهر خوی به همراه طرح باغ در حال ساخت آن………………………………………….. 80

تصویر 3-6- حرم امامزاده سید­بهلول (ع………………………………………………………………………………………………………… 81

تصویر 3-7 – مرقد امامزاده میرهادی…………………………………………………………………………………………………………….. 81

تصویر 3-8 – مرقد امامزاده سید­محمد (ع……………………………………………………………………………………………………… 82

تصویر 3-9 – نمایش محل استقرار هریک از مقابر و زیارتگاهها در محدوده­ی ناحیه­ی 2 شهرداری خوی………………. 82

تصوریر4-1- رشد خزشی و نامنظم شهر به سمت حواشی……………………………………………………………………………….. 86

تصویر4-2- شهرک ولیعصر (عج) شهر خوی، وضع موجود……………………………………………………………………………….. 93

تصویر 5-1-­ ­جانمایی مدل شهر-فرهنگ در چهره­ی کالبدی شهر خوی………………………………………………………….. 105

فهرست جداول

جدول 3-1- محدوده و سال وقوع زلزله در طی دهه هشتاد در خوی………………………………………………………………… 58

جدول 3-2- تحولات جمعیت و خانوار در شهر خوی در طی 55 ساله (90-1335……………………………………………. 61

جدول 3-3- مهاجرین وارد شده به شهر خوی بر حسب مبداء مهاجرت و جنس در سال 1390………………………….. 64

فهرست اشکال

شکل 2-1- حرکت از مبدا تا مبدا در سیر کمال نفس (مبدا-مسیر-مبدا……………………………………………………………. 19

چکیده

امروزه از بارزترین مشکلات شهر­سازی معاصر، بحران معنا اعم از اجتماعی و کالبدی در مکان است. پس از دوران پیروزی انقلاب اسلامی، انتظار بروز تغییرات در حوزه­های مختلف فرهنگی، به تدریج وارد عرصه­های کالبدی گردید و تمنای بازیابی هویت بومی ایرانی-اسلامی را بوجود آورد. اما خود شهر اسلامی، بیان جامع و منسجمی ندارد و به شهرهایی اطلاق می­شود که در دوران قبل از مدرن، در سرزمینهای اسلامی شکل گرفته بود. هدف این پروسه، تدوین چارچوب کلی برای برنامه­ریزی شهر ایرانی-اسلامی است. با تحلیل ماهیت و مکانیسم عملکرد پارامترهای روانشناسی­محیط از نقطه نظر بُعد شعور، و بکارگیری آن در برنامه­ریزی شهری، می­توان به در آفرینش هویت ایرانی-اسلامی به شهرهای موجود گام برداشت و نیز در ساخت شهرها و شهرک­های جدید برمبنای آن اقدام نمود تا بتوان شهر را به محیطی بدل ساخت که شهروندان با قرارگیری در آن، با ناخودآگاهی خود، مفاهیم معنوی را ادراک نمایند. روش تحقیق با رویکرد کیفی و تحلیلی-تطبیقی می­باشد و در استخراج مفاهیم، از استدلال و استنتاج عقلی و منطقی نیز بهره برده شده­ است. در جمع­آوری داده­ها، از روش اسنادی بهره برده شد. از روش میدانی نیز به صورت حضور در محیط و مشاهده و اداراک ذهنی در مطالعات روانشناسی­محیط استفاده شد. در تایید و اثبات مباحث، به استنادات قرآنی و مباحث معرفتی تاویل قرآن نیز ارجاع داده شد. با مطالعات روانشناسی­محیط از نقطه نظر عنصر شعور، نگاهی دوباره به شهر اسلامی و ایرانی-اسلامی انداخته شد. بر این اساس، چینش کاربری­های مثبت و ارزشی در مرکز شهر، آگاهانه بوده و از مبانی عمیق عرفانی بهره برده شده است. با بازبینی و بروز رسانی ویژگی­ها و شاخصه­های آن، استفاده از معارف قرآنی و قلمروهای جدید علمی، چارچوبی تحت عنوان اصول ششگانه­ی شهر-فرهنگ تدوین شد که با استفاده از عامل  انتشار آگاهی در بعد سوم محیط، امکان هویت بخشی ایرانی-اسلامی به یک مجتمع زیستی را امری شدنی جلوه می­دهد. شهر-فرهنگ، با نگرش “شهر به عنوان یک پدیده­ی فرهنگی”، در پی ایجاد محیطی است که با انتقال مفاهیم مثبت و معنوی به ناخودآگاهی شهروندان، هم سطح آگاهی را بالا ببرد و هم آنها را از درون، کنترل عقیدتی ­کند. بر این اساس، شهر ایرانی-اسلامی، یک میدان شعوری منطبق بر میدان کالبدی است که مفاهیم قدسی با پالس بالا در آن انعکاس می­یابند. با تدوین اصول و ضرورت های شهر-فرهنگ، و پیاده کردن طرح اجرایی آن در شهر خوی، به نحوه­ی عملیاتی­شدن آن نیز پرداخته شد.

کلمات کلیدی: شهر ایرانی-اسلامی، هویت شهری، میدان شعوری، انتشارآگاهی، شهر خوی.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید

 دانشگاه آزاد اسلامی                                                     واحد رشت

دانشکده علوم  انسانی

گروه آموزشی جغرافیا

پایان­نامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد                                                                          رشته: جغرافیای طبیعی  گرایش ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی

عنوان:

بررسی اثرات توسعه  شهری بر آلودگی و سیل خیزی رودخانه های شهر رشت

استاد راهنما:

 دکتربهمن رمضانی گورابی 

نیمسال تحصیلی

92-93

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

چکیده: ‌ی

کلید واژه:توسعه شهری, رودخانه ,سیل خیزی رودخانه ها, آلودگی رودخانه ها ‌ن

بیان مسئله. 14

سوال  تحقیق 15

سیل  خیزی ‌ 19

تعریف فاضلاب های خانگی در ایالات متحده آمریکا 31

 مدل ها و  تئوری ها در تحقیقات… 38

 سوابق مطالعات انجام شده و یا در حال مطالعه. 39

 آسیبها و خسارتهای ناشی از سیلابهای گذشته. 40

موقعیت جغرافیا و وسعت  محدوده  تحقیق 46

 رودخانه سیاه رود. 47

رودخانه گوهر رود 48

داده های  تحقیق 4

 فرایند اجرای  تحقیق 49

تاریخچه شهر رشت… 52

شهر رشت… 53

شکل 4-2 روند افزایش سطح کالبدی شهر رشت تا سال ۱۳۸۵. 55

 احتمال وقوع بارندگی یا سیلاب طراحی.. 58

روشهای برآورد سیلاب… 61

روشهای محاسبه حداکثر دبی لحظه ای.. 63

فیزیوگرافی.. 65

خصوصیات فیزیکی حوضه ها 66

شکل 4-8 مشخصات فیزیکی حوضه گوهررود و زیر حوضهها مقطع ورودی رشت… 67

شکل 4-9مشخصات فیزیکی کل حوضه آبریز تا ابتدای رشت (حوضه بالادست رشت) 67

شکل 4-11 مشخصات فیزیکی حوضه گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت… 68

شکل 4-12 محدوده حوضه آبریز بالادست شهر رشت… 69

شکل 4-13مشخصات فیزیکی کل حوضه (ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت) 69

شکل 4-14موقعیت حوضه مورد مطلعه، تصویر ماهوارهای TM (لندست). 70

شکل 4-17ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻴﺪروﮔﺮاﻓﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ. 73

شکل 4-21نقشه شیب حوضه مورد مطالعه. 76

شکل 4-24مشخصات شکل حوضه آبریز سیاهرود تا ابتدای رشت… 79

شکل 4-25مشخصات شکل حوضه آبریز گوهررود تا ابتدای رشت… 79

شکل 4-26مشخصات شکل حوضه آبریز تا انتهای رشت (ایستگاه هیدرومتری) 79

شکل 4-27 مشخصات شکل حوضه آبریز سیاهرود تا ایستگاه هیدرومتری،خارج شهر رش… 79

شکل 4-28 مشخصات شکل حوضه آبریز گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری،خارج شهر رشت… 80

توزیع طبقات ارتفاعی (هیپسومتری( 80

شکل 4-29طبقات ارتفاع و مساحت حوضه بالا دست رشت ( تا ابتدای رشت) 81

شکل 4-30 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 82

شکل 4-31 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 83

 جهت حوضه. 83

شکل 4-35 جهت شیب و توزیع جهت در واحد سطح حوضه بالادست رشت… 84

 شبکه هیدروگرافی.. 86

تراکم شبکه زهکشی.. 86

بررسی شیب حوضه. 88

شکل 4-40  طبقات شیب و مساحت حوضه تا ابتدای رشت… 89

شکل 4-43 نقشه شیب سطح شهر رشت به درجه. 91

 عوامل توسعه شهری : 96

 بررسی وضعیت آلودگی رودخانه های شهر رشت… 99

 سیل.. 104

شکل 4-52 آبدهی رودخانه شهر  رشت  در دوره  17 ساله. 108

رودخانه های جاری در شهر رشت… 108

سطوح غیر قابل نفوذ. 111

 نتایج.. 114

آزمودن فرضیات: 116

ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺪاﻣﺎتﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ،ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲو ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶدﺑﻲﭘﻴﻚ ﺳﻴﻼب… 118

منابع  ………………………………………………………………………………………………………………………….121

Abstract……………………………………………………………………………………………………………………123

فهرست  اشکال

شکل 4-2 روند افزایش سطح کالبدی شهر رشت تا سال ۱۳۸۵. 55

شکل 8-4  مشخصات فیزیکی حوضه  گوهر رود و زیر حوضه های مقطع ورودی رشت……………………67

شکل 4-9مشخصات فیزیکی کل حوضه آبریز تا ابتدای رشت (حوضه بالادست رشت) 67

شکل 4-11 مشخصات فیزیکی حوضه گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت… 68

شکل 4-12 محدوده حوضه آبریز بالادست شهر رشت… 69

شکل 4-13مشخصات فیزیکی کل حوضه (ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت) 69

شکل 4-14موقعیت حوضه مورد مطلعه، تصویر ماهوارهای TM (لندست). 70

شکل 4-17ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻴﺪروﮔﺮاﻓﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ. 73

شکل 4-21نقشه شیب حوضه مورد مطالعه. 76

شکل 4-24مشخصات شکل حوضه آبریز سیاهرود تا ابتدای رشت… 79

شکل 4-28 مشخصات شکل حوضه آبریز گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری،خارج شهر رشت… 80

توزیع طبقات ارتفاعی (هیپسومتری( 80

شکل 4-29طبقات ارتفاع و مساحت حوضه بالا دست رشت ( تا ابتدای رشت) 81

شکل 4-30 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 82

شکل 4-31 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 83

شکل 4-35 جهت شیب و توزیع جهت در واحد سطح حوضه بالادست رشت… 84

شکل 4-40  طبقات شیب و مساحت حوضه تا ابتدای رشت… 89

شکل 4-43 نقشه شیب سطح شهر رشت به درجه. 91

شکل 4-52 آبدهی رودخانه شهر  رشت  در دوره  17 ساله. 10

چکیده:

مطالعات اثرات توسعه شهری بر رودخانه­های زرجوب و گوهررود شهر رشت با هدف ارتقاء کیفیت زیست محیطی تغییر شرایط رودخانه­ها از وضعیت آلودگی و روند سل خیزی آنها به شرایط مطلوب و پایدار صورت گرفته است. رودخانه­های ذکر شده در شرایط موجود عملاً فاضلاب رو باز شهر  می­باشند که وضعیت آلودگی و عفونت آن، همجواری از فاصله زیاد را نیز غیرممکن ساخته است.تحولات توسعه شهری سبب قطع رابطه انسان و محیط با پیوند اولیه بوم­گرایی گردیده و متاسفانه رشد لجام گسیخته شهرگرایی در جهت تخریب محیط زیست در حرکت می­باشد و فقدان نگرش پایدار به جایگاه محیط زیست در جهت محو و تضییع هر گونه حضور این پدیده از محیط زندگی شهری می­باشد و ما شاهد تبدیل والاترین منابع محیطی در شهر رشت به کانال­های فاضلاب هستیم. اندام­های طبیعی و اکولوژیک از مهمترین عناصر سازمان فضایی شهر می­باشند که پایداری آنها شرط توسعه پایدار شهر، سلامت و بهداشت محیط محسوب می­گردد.. پایداری این اندام­ها به عنوان ریه­های طبیعی شهر شرایط ارتقاء و گسترش فصل مشترک شهر را با محیط طبیعی فراهم می­سازند.بدیهیست ارتقاء کیفیت رودخانه تاثیرات مثبتی در نظام عملکرد و فعالیت حوزه پیرامونی آن خواهد داشت. رشد جمعیت، توسعه شهری و صنعتی شدن جوامع، تاثیرات نامطلوبی در هیدرولوژی حوضه آبریزمیگذارد از میزان سطوح نفوذپذیر حوضه که قادر به جذب بخشی از بارندگی هستند، میکاهد سطوح نفوذناپذیر شهری مانند خیابانها، کاهش پارکها و باغچه ها و عدم  استفاده  از سقف های سفالی موجب افزایش شدت آبدهی سیلاب حوضه های شهری خواهد بود نفوذناپذیری سطح حوضه های شهری و تغییراتی که در اثر رشد و توسعه شهر بوجود میآید مانند از بین بردن پوششهای گیاهی، تراکم خاک به مقدار زیادی از و زمان نفوذ آب در خاک میکاهد.   

کلید واژه:توسعه شهری, رودخانه ,سیل خیزی رودخانه ها, آلودگی رودخانه ها, رشت

مقدمه:

جامعه بشری در ابتدای قرن بیست و یکم درگیر تجربهای نو شده است، برای اولین بار اکثریت جمعیت جهان در مناطق شهری سکونت یافتهاند و انسان به موجودی شهرگرا تبدیل شده است که به جای روستاها و شهرهای کوچک در کلان شهرها منزل میگزیند. امروزه شهرها به مراکزی مبدل شدهاند که نه تنها سرنوشت بشریت بلکه آینده زندگی را در کره خاکی رقم خواهند زد و بیتردید بدون شهرهایی دیر پا دنیایی پایدار نخواهیم داشت. مدیران و برنامه ریزان شهرها عموماً با مسائل پیچیده و گستردهای از جمله مشکلات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی درگیر هستند. نتیجه این مشکلات زمینهای جهت نزول سطح زندگی مردم خواهد بود. مضافاً سیاستهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال توسعه، جوامع کشاورزی و روستایی را مورد تغییر و تحول قرار داده است به طوری که مهاجرت به شهرها تداوم دارد و شهرها همواره در حال توسعه و گسترش هستند. گزارشهای سازمان ملل متحد در اواخر دهه 90 میلادی حاکی از آن است که بعد از سال 2000 میلادی نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد. تمرکز فعالیتهای اجتماعی در شهرها، رقابت جهت تامین منابع مختلف را به شدت افزایش میدهد. اساسیترین منبع حیات بشر آب است که با هزینه بسیار زیاد در شهرها به طور مستقیم (آب شرب مصرفی) و غیر مستقیم (محصولات کشاورزی و صنعتی) در دسترس مردم قرار میگیرد. آب به عنوان اصلیترین منبع حیات در بسیاری از موارد به دلیل مدیریت نادرست، فعالیتهای بشری را تهدید میکند. سیل، طغیان رودخانه ها، فرسایش آبی اراضی حاصلخیز، رسوب گذاری و آلودگی پسابهای خانگی و صنعتی از جمله این تهدیدات است که در مناطق شهری با تغییر و تحول در کاربری اراضی، تراکم خاک، غیر قابل نفوذ شدن اراضی و از بین بردن پوششهای گیاهی مضاعف میشود. در این مورد میتوان به سیل مخرب سال 69 و 77 شهر رشت دلیل ساخت و سازهای فراوان، تجاوز به حریم رودخانه گوهررود و سیاهرود و از بین بردن پوشش گیاهی منطقه بوقوع پیوست و یا آبگرفتگیهای مکرر و هر ساله در سطح شهر رشت که به دلیل عدم توانایی شبکه 700 کیلومتری فاضلاب مختلط شهر رشت در جمع آوری و انتقال آب باران، گسترش و توسعه همه جانبه شهر رشت و افزایش سطوح غیر قابل نفوذ شهری اتفاق میافتد، اشاره کرد. همچنین روزنامه همشهری در شماره 4793 مورخ 15 اردیبهشت 1386در مورد آبگرفتگی اکثر شهرهای کشور تحت عنوان “آبهای سطحی در شهر”از زبان مهندس محمود رضا رحمانی مینویسد:”بر اساس آمار با وجود شبکه جمع آوری و انتقال آبهای سطحی و فاضلاب در شهرهای شمالی، 90 درصد آب گرفتگیها به علت وجود زباله هایی است در مسیلهای جمع آوری آبهای سطحی ریخته میشود.” بنابراین ضرورت درک صحیح فرآیندهای هیدرولوژی جهت مدیریت و تصمیم سازی صحیح، حتمی و لازم به نظر میرسد لازم است اندکی به مسئله شهری شدن بپردازیم. شهری شدن فرآیندی است که در طی آن اراضی طبیعی  کشاورزی به مناطق ساخته دست بشر مبدل میشود. تمرکز پول و سرمایه، بالا بودن قیمت اراضی و سهولت دسترسی به امکانات و منابع، باعث ازدحام جمعیت در شهر بزرگ رشت شده به طوری که توسعه کنترل نشده و بدون مدیریت صحیح در سالهای گذشته و گسترش اماکن و تاسیسات شهری در اثر ازدیاد روز افزون جمعیت در حال حاضر باعث به هم خوردن تعادل هیدرولوژی حوضه های آبریز مشرف به شهر شده حوضه آبریز است که علاوه بر فرسایش است. شهری شدن مهمترین عامل نابسامانی چرخه هیدرولوژی خاک، باعث افزایش وقوع سیلهای بزرگ و آب گرفتگیهای وسیع  و افزایش آلودگی ناشی از فاضلاب ها در سطح شهرها میشود که شهر رشت  نیز از این قائده مستثنی نیست. توسعه شهری، شهرسازی و تغییرات ناشی از کاربری اراضی در شهر رشت باعث افزایش حجم رواناب شهری، افزایش دبی اوج و وقوع آن در زمان کوتاهتری گردیده و احتمال وقوع آب گرفتگی در مناطق پایین دست شهر را نیز افزایش داده است. سطوحی که باعث افزایش سیل در رودخانه های شهر رشت میشود، عموما شیروانیها، معابر عمومی، جادهها، خیابانها با سطح صاف و نفوذپذیری کم میباشد. قابلیت نگهداری رطوبت و نفوذپذیری مربوط به پهنه و عرصه های ذکر شده به مراتب پایینتر از اراضی طبیعی و دست نخورده میباشد

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید