عنوان: محیط زیست و امنیت ملی

چکیده

عموم کشورهای جهان کشورهای جهان با چالش های محیط زیست روبه رو هستند و این مسئله از منطقه ای به منطقه دیگر و در کشورهای مختلف متفاوت است. در دهه های اخیر تغییرات زیست محیطی مانند تغییرات آب وهوا،  چالش های اساسی را برای  امنیت انسانی  در سراسر جهان ایجاد  کرده است. امروزه امنیت و داشتن ثبات برای مردم در همه زمینه ها، امری لازم و ضروری است. دولت های برخاسته از رأی مردم همواره به دنبال ایجاد امنیت برای شهروندان  در سطوح محلی، منطقه ای، ملی و در سطح جهان می باشند، و با برقراری پیوند و ارتباط با همدیگر  در این راستا گام بر می دارند. با این حال، توزیع بحران های زیست محیطی، تابعی از نگرش عمومی نسبت به محیط زیست، موقعیت جغرافیایی، سطح رفاه، جایگاه ارزیابی زیست محیطی در تدوین برنامه های توسعه محور، برخورداری از قوانین همسو با زمان، جدیت اعمال قانون و مانند آن است.

کشور ایران نیز از پیامدهای یادشده به دور نمانده، بلکه جلودار تخریب محیط زیست است. در ایران روند تخریب محیط زیست در طول چند دهه اخیر افزایش بی سابقه ای یافته و در بسیاری از موارد، این روند از دیگر کشورها جدی تر بوده است. بیشتر این آمارها محصول برآیند موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی سرزمین ایران، کم توجهی به نقش جستارهای پایداری محیط در طراحی و اجرای سازه ها و فضاها، ناآگاهی عمومی و کم توجهی سازمان های دولتی است.

این رساله به دنبال بررسی تهدیدات و عوامل زیست محیطی در امنیت ملی ایران است و در تلاش است تا به این سئوال که، تهدیدات زیست محیطی چه پیامدها و آثاری را بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و تاتیراتی را بر جای می گذارند؟ پاسخ مناسب دهد. با توجه به این سئوال، فرضیه حاصل این است که تخریب محیط زیست در ایران موجب بروز بحران های حاد اجتماعی و امنیتی می شود.

     مقدمه:

جستار امنیت، مرجع و درون مایه خود را از گفتمان های گوناگون می جوید. از این رو، تاکنون، سرشت و کارکرد متنوعی برای آن متصور بوده است. فروپاشی شوروی، سرآغاز برآمدن محیط زیست در مقام یکی از درون مایه های امنیت بود که در آن، انسان مرجع امنیت شد. در این گفتمان، محیط زیست و بنیادهای زیستی و منابع انرژی (آب، هوا، خاک وغیره)، جایگاه و نمود خاصی یافته اند. طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تامین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد  سود انگاری در قالب طرح های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیرساخت ها و مانند آن، پیامد های ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو،      طوفان های سهمگین، بالا آمدن آب سطح دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین،  بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران های اسیدی، جنگل زدایی و نابودی تنوع زیستی پیامدهای فروسایی محیط زیست بوده اند. تداوم وضعیت موجود، آینده زیست و تمدن      فرا روی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است. نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نامطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی بسیار اثرگذار بوده است. متناسب با این تحولات، گفتمان های حاکم بر دانشواژه امنیت از ماهیت سنتی خود فاصله گرفتند و مباحث نوینی مطرح شدند. از آنجا که مشکلات      زیست محیطی می تواند در منازعات داخلی یا بین المللی عامل مهمی به شمار آید، برخی از دانشمندان روی اینگونه مسائل کار می کنند؛ از جمله اندیشمندانی که بطور مفصل به این بحث پراخته اند « هومرـ دیکسون»     می باشد که به رابطه امنیت با محیط زیست، در پروژه « محیط زیست، جمعیت و امنیت» پرداخته است. به      گونه ای که از این منظر نیز می توان به تحلیل بحران های زیست محیطی پرداخت.

مباحث نظری

  2-1-1- محیط زیست  

اگرچه محیط زیست دارای قدمتی بس طولانی است، اما توجه به مفهوم و کاربرد علمی آن محدود به چند دهه اخیر می باشد، به طوری که این  واژه  از  دهه 1960 میلادی که همزمان با افزایش آلودگی ها و تخریب       منابع طبیعی بوده، رایج و معمول گشت (دبیری و دیگران، 1386: 91). حال این پرسش مطرح می گردد که محیط زیست چیست؟ و چه عواملی را در بر می گیرد؟  برای آن که بتوانیم تعریف جامعی از محیط زیست   ارائه دهیم به ناچار باید برخی از مفاهیم را که شناخت محیط زیست، متوقف بر آشنایی با آنهاست، تعریف کنیم و در انتها تعریف مورد نظر از محیط زیست را بیان نماییم.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید