پایان نامه ارزیابی کارایی مناطق شهرداری مشهد با مدل تحلیل پوششی دادهها

دانشگاه فردوسی مشهد

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

دکتر علی شریعتی

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد

در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری

عنوان:

ارزیابی کارایی مناطق شهرداری مشهد با مدل تحلیل پوششی دادهها – DEA

استاد راهنما:

دکتر محمدرحیم رهنما

استاد مشاور:

دکتر محمداجزاء شکوهی

پیشگفتار:

در عصر حاضر با دو فرآیند شهری شدن جمعیت جهان و جهانی شدن شهرها روبرو هستیم. برآوردها حاکی از آن است که بیش از61% از جمعیت جهان تا سال 2030 شهرنشین خواهند شد و تا سال 2060 تقریبا تمام مردم دنیا شهرنشین خواهند شد( به این معنا که بیش از 80% جمعیت جهانی در شهرها ساکن میشوند) طبق پیش بینی سازمان ملل متحد 80 درصد رشد جمعیت دهه آینده در شهرها اتفاق خواهد افتاد، که از این میزان 90 درصد در نقاط شهری کشورهای در حال توسعه خواهند بود. رشد سریع جمعیت شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، که حدود 70% جمعیت آن شهرنشین است( بر اساس نتایج سرشماری جمعیت در سال 1390، بیش از79درصد کشور شهری است)، مدیریت شهری را با چالشهای فراوانی در زمینه توسعه شهری مواجه نموده است. به بیان دیگر وظیفه مدیریت به صورت عام و به شکل سنتی در مسایلی مانند برنامهریزی، هدایت، رهبری، کنترل، بسیج منابع و ساماندهی خلاصه میشد، ولی با گسترش فنّاوری‌های جدید، وظایف مدیریت و مدیریت شهری به سمت مسایلی از قبیل بهبود کارایی، اثربخشی و در نهایت بهرهوری نه تنها در ابعاد بخشی، بلکه در ابعاد فضایی متمایل شده است و موضوع مکان و فضا وارد مباحث مدیریتی شده و جزء لاینفک آن شده است. در ایران با توجه به اینکه شهرداریها سازمانهای عمومی و غیردولتی هستند و از لحاظ درآمدی و منابع مالی مستقل و خود اتکا هستند، بنابراین باید در فعالیتهای خود از کارایی برخوردار باشند تا بتوانند به سمت اهداف خود گام بردارند. لازم بهذکر است که روش‌های مختلفی توسط صاحب نظران برای سنجش کارایی سازمانها، کارخانجات، مناطق و غیره پیشنهاد شده است. که روش‌ اندازه‌گیری کارایی به روش تحلیل پوششی دادهها، از جمله معروفترین و بهترین آن‌ها میباشد. در این روش برای سنجش کارایی یک بنگاه خاص، عملکرد آن بنگاه با عملکرد بهترین بنگاههای موجود در آن صنعت مقایسه می‌شود. از همین روش برای مطالعات جغرافیایی (فضایی) در قالب واحدهای مدیریتی نیز استفاده می‌شود. در شهرداری مشهد تقسیمات منطقهای (13 منطقه) مبانی فضایی سازمان مدیریت شهری را تشکیل میدهند. هر منطقه علاوه بر اینکه دارای محدوده فضایی مشخص میباشد، در بخشهای مختلفی به فعالیت میپردازد.

این پایاننامه از فصول زیر تشکیل شده است :

فصل اول: کلیات تحقیق شامل بیان مسئله، اهداف، روشها و ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پیشینه تحقیق، مدل مفهومی تحقیق
در فصل دوم : به بررسی مبانی نظری تحقیق اختصاص یافته است، به جایگاه تحلیل کارایی در نظریه برنامه‌ریزی شهری، الگوهای متداول ارزیابی عملکرد و بهره‌وری و به صورت تفصیلی به تحلیل پوششی داده‌ها پرداخته خواهد شد.در انتهای این فصل مطالبی در مورد نرمافزار DEAFRONTIER ذکر میشود.
در فصل سوم ویژگیهای شهر مشهد بررسی میشود، روند تکوین توسعه کالبدی کلان‌شهر مشهد، تاریخچه‌ای از ایجاد مناطق در شهر مشهد ارائه میگردد و اطلاعات کلی مناطق ارائه میشود.
فصل چهارم: به ارائه یافتههای تحقیق اختصاص خواهد یافت، در قسمت اول این فصل کارایی 5 بخش شهرداری مشهد، که عبارت از 1- بخش اداری 2- بخش فضای سبز و پارکها 3- بخش فنی و عمران 4- بخش شهرسازی 5- بخش جمعآوری زباله، برای 3 سال 1389، 1390 و 1391 به صورت جداگانه بررسی میشود. سپس کارایی 3 ساله بخش‌های فوق به صورت تفصیلیتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این بخش علاوه بر کارایی مناطق در دو وضعیت بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس کارایی برتر نیز که برای رتبه‌بندی کارایی مناطق استفاده میشود محاسبه و تفسیر و نمودارهای مربوطه ترسیم می گردد ، مناطق الگو برای مناطق ناکارا درنظر گرفته می شود، همچنین موقعیت هر یک از مناطق در نمودار محدوده‌های کارایی ترسیم و ارائه میشود. در انتهای این فصل کارایی کلی مناطق شهرداری که میانگین کارایی 3 ساله بخش‌های مختلف شهرداری می‌باشد، نیز ارائه میشود. در آخرین بخش فصل چهارم، رابطه کارایی کلی مناطق شهرداری مشهد با برخی متغیرهای ساختاری که نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان کارایی مناطق دارند، مورد بررسی قرار میگیرد.
فصل پنجم نیز، به نتیجهگیری، جمعبندی، آزمون فرضیات و ارائه پیشنهاد‌های تحقیق اختصاص یافته است.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1.مقدمه. 2

1-2.مسئله تحقیق.. 2

1-3. سوالات تحقیق.. 4

1-4.ضرورت انجام تحقیق.. 4

1-5.فرضیه های تحقیق.. 5

1-6.اهداف تحقیق.. 5

1-7.روش انجام پژوهش…. 6

8-1.پیشینه تحقیق.. 6

1-8-1. تحقیقات خارجی با موضوعات شهری.. 6

1-8-2.تحقیقات داخلی با موضوعات شهری.. 8