از آنجا که دست یابی به معیار معین موفقیت یک سیستم معمولا مشکل است ، بسیاری از محققان سیستم های اطلاعات از ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم عنوان شاخص واسط برای تعیین عملکرد کاربر و موفقیت سیستم اطلاعات استفاده کرده اند . در مطالعات مربوط به سنجش موفقیت سیستم های اطلاعات از معیار ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم اطلاعات و رضایتمندی آنان استفاده شده است.

در این پژوهش ما بر مشخصه هایی از سیستم های اطلاعات تمرکز خواهیم کرد که منجر به رضایتمندی کاربر نهایی خواهد شد.

1-1- بیان مسأله

زمانی که فشارهای رقابتی افزایش می یابد ، مدیران تلاش می کنند تا هر میزانی از بهره وری افراد ، فرایندها و فناوری های اطلاعات جدید (IT) را درک کنند.این موضوع منجر به این سوال می شود که مدیران چگونه می توانند سیستم های اطلاعاتی را برای دستیابی به سطوح بالاتر عملکرد از سوی کاربران نهایی ، پیکربندی کنند؟ در این خصوص ، مدیران به طور پیوسته به دنبال توصیه ای در مورد چگونگی مواجهه با وعده ها و انتظارات افزایش مستمر بهره وری از طریق استفاده از IT می گردند.

امروزه دستیابی به عملکرد بالاتر در استفاده از IT در سازمان مشکلی مستمر در تحقیق سیستم های اطلاعاتی است. در حالیکه شرکت ها به سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات (IT) ادامه داده اند ، درک این وعده ها و انتظارات که IT منافع بهره وری در حال افزایشی را فراهم می کند دشوار شده است. هنگامی که فشارهای رقابتی افزایش می یابد ، مدیران از هر نوع به دنبال این هستند که هر میزانی از بهره وری سرمایه گذاری خود در IT را دریافت کنند.

سوال اساسی برای هر مدیری این است که چگونه فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی موجب افزایش عملکرد کارکنان خواهد شد .

مشکل محققان سیستم های اطلاعاتی در مورد اینکه به مدیران بگویند برای دستیابی به بالاترین سطح عملکرد از سوی کاربران برنامه های IT ، چه باید کنند ، ادامه دارد. به عنوان یک موضوع عملی ، مدیران می خواهند قادر به شناسایی ویژگی های یک سیستم اطلاعاتی باشند که می تواند برای کسب بالاترین عملکرد کاربر ، مدیریت شود. ( کسیتانوریت 2011 )

پاسخ ، نیازمند شناسایی و تحلیل ارتباطاتی است که می تواند بین ویژگی های سیستم ها و عملکرد فردی ایجاد شود. مطالعات قبلی درباره عملکرد کاربر، این مسئله را به طور نظام مند بررسی نکرده اند. در این تحقیق ، این سوال را با تلاش برای شناسایی آن خصوصیاتی ازسیستم های اطلاعات مدیریت ( IS ) که منجر به بالاتربن سطوح عملکرد فردی کاربر نهایی می شود ، دنبال می کنیم.

مطالعات زیادی وجود دارند که عملکرد کاربر نهایی در سیستم های اطلاعاتی را بررسی کرده اند. این مجموعه ادبیات را می توان به دو نوع تحقیق تقسیم کرد :

1) مطالعات تناسب وظیفه- تکنولوژی

 

 

2) مطالعات رضایت کاربر

هر دسته مطالعات عملکرد کاربر نهایی را با دیدگاه متفاوتی انجام می دادند.

روش تناسب وظیفه- تکنولوژی :

این روش فرض می کند که زمانی که وظیفه کاربر و تکنولوژی همخوانی دارند ، عملکرد کاربر بالاتر خواهد بود. در نتیجه ، مطالعات تحت این روش تلاش می کنند تا مشخصه های وظیفه و تکنولوژی و “نیکویی برازش” بین تکنولوژی های خاص و وظایف کاربر نهایی را تعریف کنند.

روش مطالعات رضایت کاربر :

در این روش این موضوع را که کدام خصوصیات معین IS نظیر کیفیت سیستم ، کیفیت اطلاعات و استفاده از سیستم و رضایت کاربر می توانند بر عملکرد کاربر اثر بگذارند ، بررسی می کنند. مطالعات رضایت کاربر بسیاری در دهه گذشته انجام شده اند که تلاش می کنند تا عواملی از سیستم های اطلاعاتی را که منجر به عملکرد بالای کاربر می شوند ، شناسایی کنند

از آنجا که دستیابی به یک معیار معین جهت تعین عملکرد کاربر و به طبع آن موفقیت یک سیستم معمولا مشکل است ، بسیاری از محققان سیستم اطلاعات از ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم به عنوان شاخص واسط برای تعیین عملکرد کاربر و موفقیت سیستم اطلاعات استفاده کرده اند . ارزیابی استفاده کنندگان سنجشی است که توسط استفاده کنندگان نسبت به کیفیت های یک سیستم در طول یک پیوستار از مثبت تا منفی صورت می گیرد .بدیهی است اگر استفاده کنندگان به سیستم مورد بهره برداری امتیازات بالا تخصیص دهند این بدان معناست که سیستم باید عملکردشان را بهبود بخشیده باشد و این دلیلی بر موفقیت سیستم می باشد. (نعمت بخش و همکاران)

در حال حاضر معیار غالب مورد استفاده برای ارزیابی سیستم اطلاعات ابزار رضایت استفاده کننده از اطلاعات است که توسط دول و ترکزاده ارائه شده است.

ما در این تحقیق با تمرکز بر دسته مطالعات انجام شده زمینه رضایت کاربر بر این سوال تمرکز می کنیم که چه ویژگی هایی از سیستم های اطلاعاتی منجر به سطوح بالاتر عملکرد کاربرو به طبع آن موفقیت سیستم اطلاعات می شوند.

2-1- اهمیت پژوهش و استفاده کنندگان

ضرورت انجام تحقیق از آنجا ناشی می شود که با توجه به پیشرفت های تکنولوژیکی در زمینه رایانه و گسترش استفاده از آن در سازمانها اعم از دولتی و خصوصی و بویژه توسعه سیستمهای اطلاعاتی و هزینه های سنگینی که برای طراحی، استقرار و استفاده از آنها می شود، ضرورت دارد تاثیری که این سیستم ها و فناوری اطلاعاتی بر بهره وری کارکنان دارند مورد ارزیابی قرار گیرند .

این پژوهش می تواند جهت ارائه پیشنهاداتی به واحد IT سازمان مذکور و نیز سازمان های مشابه دیگر به منظور شناخت جنبه هایی از سیستم های اطلاعاتی که منجر به افزایش رضایتمندی نرم افزاری کاربر نهایی می شود مورد استفاده قرار گیرد.

3-1- اهداف پژوهش

با توجه به هزینه بالای ایجاد سیستم های اطلاعات در سازمان های صنعتی و خدماتی تصمیم گیران و مدیران و پژوهشگران همواره تمایل داشته اند موفقیت این سرمایه گذاری ها را ارزیابی و به نحوی بسنجند .مجریان خواسته اند ارزش سرمایه گذاری در تکنولوژی اطلاعات را تعیین نمایند و یا مشکلات را تشخیص داده و بر اقدامات اصلاحی اقدام نمایند. برای یک چنین سرمایه گذاری سنگینی فقط یک هدف می تواند وجود داشته باشد و آن جلب رضایت و افزایش بهره وری استفاده کننده نهایی می باشد.

بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مشخصه هایی از سیستم های اطلاعاتی می باشد که منجر به بالاترین رضایتمندی کاربرنهایی از سیستم می شوند .

هدف کلی یاد شده را به اهداف اختصاصی زیر می توان تفکیک نمود:

1- تعیین میزان تاثیر عامل محتوای اطلاعات در سیستم های اطلاعاتی بر افزایش رضایتمندی کاربر .

2- تعیین میزان تاثیر عامل دقت و صحت اطلاعات در سیستم های اطلاعاتی بر افزایش رضایتمندی کاربر .

3- تعیین میزان تاثیر عامل نوع فرمت و شفافیت اطلاعات در سیستم های اطلاعاتی بر افزایش رضایتمندی کاربر .

4- تعیین میزان تاثیر عامل سهولت استفاده از سیستم در سیستم های اطلاعاتی بر افزایش رضایتمندی کاربر .

5- تعیین میزان تاثیر عامل به موقع بودن اطلاعات در سیستم های اطلاعاتی بر افزایش رضایتمندی کاربر .

***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

1-2- معرفی موضوع تحقیق و ضرورت انجام آن…………………………………………………… 2

1-3- واژه‌های کلیدی تحقیق……………………………………………………………………………….. 2

1-4- هدف تحقیق………………………………………………………………………………………….. 4

1-5- فرضیه‌ی تحقیق……………………………………………………………………………………… 5

1-6- روش تحقیق…………………………………………………………………………………….. 5

1-7- محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………. 8

1-8- جنبه‌های جدید و نوآوری تحقیق……………………………………………………………. 9

1-9- نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………….. 10

2- امنیت بانکداری الکترونیکی و حملات دام‌گستری…………………………………………. 11

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………. 11

2-2- بانکداری الکترونیکی…………………………………………………………………………. 12

2-3- چالش‌های بانکداری الکترونیکی در ایران…………………………………………….. 14

2-4- زیرساخت‌های بانکداری الکترونیکی………………………………………………… 15

2-5- امنیت در بانکداری الکترونیکی…………………………………………………….. 18

2-6- تهدیدات و کلاهبرداری‌ها در اینترنت………………………………………………. 19

2-7- دام‌گستری……………………………………………………………………………… 21

2-8- آمارهای مربوط به دام‌گستری…………………………………………………… 24

2-9- روش‌های تشخیص دام‌گستری……………………………………………………. 32

2-10- نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………… 39

3- نظریه‌ی مجموعه‌های فازی و مجموعه‌های ژولیده……………………………….. 40

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………… 40

3-2- نظریه‌ی مجموعه‌های فازی………………………………………………………. 41

3-3- سامانه‌ی فازی………………………………………………………………………….. 47

3-4- نظریه‌ی مجموعه‌های ژولیده……………………………………………………….. 49

3-5- انتخاب ویژگی………………………………………………………………………… 52

3-6- فروکاست‌ها و هسته………………………………………………………………. 54

3-7- ترکیب مجموعه‌های فازی و مجموعه‌های ژولیده…………………………. 56

3-8- نتیجه‌گیری………………………………………………………………………… 57

4- طراحی سامانه‌ی خبره‌ی فازی برای تشخیص دام‌گستری………………… 58

4-1- مقدمه………………………………………………………………………….. 58

4-2- ویژگی‌های مؤثر در تشخیص دام‌گستری………………………………….. 59

4-3- تعیین متغیرهای ورودی………………………………………………………… 77

4-4- تعیین متغیرهای خروجی…………………………………………………….. 86

4-5- تعریف توابع عضویت متغیرهای ورودی و خروجی…………………… 88

4-6- فازی‌سازی………………………………………………………………………….. 91

4-7- پایگاه قواعد فازی………………………………………………………………. 92

4-8- وافازی‌سازی…………………………………………………………………….. 97

4-9- موتور استنتاج فازی………………………………………………………… 97

4-10- ارزیابی سامانه‌ی خبره‌ی فازی شناسایی دام‌گستری………………. 99

4-11- بهبود سامانه‌ی خبره‌ی فازی به کمک نظریه‌ی مجموعه‌های ژولیده………. 110

4-12- نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………. 116

5- نتیجه‌گیری و پیشنهاد………………………………………………………………… 118

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………. 118

5-2- نتایج تحقیق……………………………………………………………………………. 119

5-3- نوآوری تحقیق………………………………………………………………………… 120

5-4- پیشنهاد پژوهش‌های آتی……………………………………………………… 121

فهرست منابع……………………………………………………………………………. 123

چکیده:

دام­چینی شیوه­ای از دزدی هویت الکترونیکی است که در آن از روش­های مهندسی اجتماعی و جعل وبگاه برای فریب کاربران و افشای اطلاعات محرمانه­ای که ارزش اقتصادی دارند، استفاده می­شود. دام­چینی با از بین بردن اعتماد بین کاربران و کسب و کار برخط، بر عرصه­ی نوظهور تجارت الکترونیکی اثر منفی می­گذارد. کشورهای در حال توسعه­ای مانند ایران به تازگی با تهدیدات اینترنتی مانند دام­چینی روبرو شده­اند که با توجه به تفاوت­های اجتماعی، طبعاً روش‌های دام­چینی در ایران ممکن است با سایر تجربه­ها متفاوت باشد، به همین دلیل لازم است روش تشخیص، متناسب با آن­ها و برای افزایش کارایی بهبود یابد. هدف این پایان‌نامه ارائه­ی یک سامانه­ی تشخیص دام­چینی برای استفاده در بانکداری الکترونیکی کشورمان است. شناسایی ویژگی­های برجسته­ی دام­چینی، یکی از پیش­نیازهای مهم در طراحی سامانه­ای دقیق است. لذا در قدم اول برای شناسایی ویژگی­های تأثیرگذار دام­چینی که بیشترین تناسب را با وبگاه­های بانک­های ایرانی دارند، فهرستی از 28 شاخص دام­چینی جمع­آوری و در قالب پرسشنامه بین خبرگان توزیع گردید تا بدین صورت نظر آنها درباره­ی میزان اهمیت هریک از شاخص­ها در حوزه بانکداری الکترونیکی استخراج گردد. سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی، 20شاخص برگزیده و سامانه­ی خبره­ی اولیه با استفاده از نظریه­ی مجموعه­های فازی طراحی شد. در مرحله­ی بعد برای بهبود سامانه­ی اولیه، الگوریتم «انتخاب ویژگی فازی-ژولیده» بر60 نمونه وبگاه بانکداری الکترونیکی اجرا شد. درنهایت سامانه­ی خبره­ی فازی بهبود یافته با استفاده از 6 شاخص با بیشترین تأثیر در تشخیص حملات دام­چینی طراحی شد. نتایج ارزیابی نشان­دهنده­ی این است که سامانه­ خبره­ فازیِ طراحی شده به خوبی می­تواند وبگاه‌های دام­چینی شده را تشخیص دهد و دارای کارایی 88% است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در طول پانزده سال اخیر، ورود اینترنت و وب موجب بروز تحولات چشمگیری در سراسر دنیا شده است. انقلاب اینترنت نیز مانند هر پدیده­ی فناورانه­ی دیگر آثار خوب و بد بسیاری در پی داشته است. از جمله تأثیرهای مثبت استفاده از اینترنت، امکان دسترسی به حجم انبوهی از اطلاعات در هر زمان و هر مکان دلخواه است. تغییر شکل و توسعه­ی حوزه­های کسب وکار، زمامداران، آموزش، پژوهش، سرگرمی، فرهنگ و همچنین ایجاد ارتباط انبوه با سایر کاربران، از پیامدهای ورود به عصر اطلاعات بوده است. ابعاد منفی استفاده از اینترنت نیز، ایجاد مسائل ناخوشایندی است که موجب آزار و آسیب رساندن به افراد، کسب و کارها، مؤسسات و دولت­ها می­شود(Kim et al. , 2011). کلاهبرداری[1]، دزدی هویت[2]، دام­گستری[3] و هرزنامه[4]، بزرگترین تهدید برای تجارت الکترونیکی و شهرت و اعتبار سازمان­ها در قرن بیست و یکم هستند(James, 2005).

در این فصل به كلیات تحقیق پرداخته خواهد شد و در آن به موضوع­های: روش تحقیق، فرضیات، پرسش­های تحقیق، اهداف و جنبه‌های نوآوری پژوهش اشاره خواهد شد.

1-2- معرفی موضوع تحقیق و ضرورت انجام آن

بانکداری الکترونیکی یکی از ملزومات تجارت الکترونیکی است. با توجه به اهمیت بانکداری الکترونیکی پیشرفته و به­روز، برای ورود به بازارهای جهانی، باید زیرساخت­های موردنیاز تجارت الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی را فراهم نمود و با پیاده­سازی راهکارهای امنیتی، سطح اعتماد مشتریان و کاربران را افزایش داد.

دام­گستری در بانکداری الکترونیکی مسئله­ای پیچیده و چالش­برانگیز است زیرا از یک طرف آسیب گسترده­ای به اعتماد مشتریان اینترنتی وارد می­کند و

 از سوی دیگر تلفیقی از مسائل فنی و اجتماعی است و تشخیص آن به صورت بی­درنگ[5] بسیار دشوار است زیرا عوامل و معیارهای فراوانی در آن دخیل هستند. به همین دلیل راه حل جامعی وجود ندارد که بتواند به طور کامل جلو حملات دام­گستری در این حوزه را بگیرد. سامانه­ی پیشنهادی در این پژوهش می­کوشد حملات دام­گستری را تشخیص داده و مانع افشای اطلاعات محرمانه­ی مشتریان بانک شود.

1-3- واژه­ های کلیدی تحقیق

الف- دام­چینی[6]

دام­چینی[7] نوعی حمله­ی اینترنتی است که در آن مهاجمان تلاش می­کنند نشانی یا وبگاه سازمان­های رسمی و قانونی را جعل کنند تا از این طریق کاربران را فریب دهند و آنها را وادار کنند اطلاعات محرمانه و شخصی خود مانند کلمه کاربری، رمز عبور یا اطلاعات حساب بانکی خود را در اختیارشان قرار دهند(James, 2005).

ب- وبگاه(وب­پایگاه)[8]

محیطی است كه در آن پرونده­ها و بانك­های اطلاعاتی مرتبط با یکدیگر قرارگرفته­اند. در این محیط به دلیل استفاده از روشهای ابرمتنی[9] و ابررسانه­ای[10] امكان ایجاد پیوند بین پرونده­ها در داخل یا خارج از محیط وبگاه وجود دارد. وبگاه­ها دارای«آغازه­ای[11]» هستند كه فهرستی از وظایف و محتویات آن را نشان می­دهد (اسدی صومعه، 1389).

ج- بانکداری الکترونیکی[12]

بانکداری الکترونیکی عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای بانک در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرایندهای بین شعبه­ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت­افزاری و نرم­افزاری به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هرساعت از شبانه­روز از طریق شبکه­های ارتباطی ایمن، عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند (ساروخانی، 1387).

د- بانکداری اینترنتی

انجام تراکنش­های مالی از طریق وبگاه­های بانک­ها بر روی اینترنت را بانکداری اینترنتی[13] یا بانکداری برخط[14] گویند. بانکداری اینترنتی از مهمترین و گسترده­ترین انواع بانکداری الکترونیکی است. از دیدگاه برخی پژوهشگران، بانکداری اینترنتی فقط شیوه­ی جدیدی برای ارائه خدمات بانکی نیست بلکه فرصت و محرکی برای ایجاد تغییرات و تحولات کامل در کسب و کار و صنعت بانکداری نیز هست (ساروخانی، 1387).

 ه- مجموعه­ های ژولیده[15]

مجموعه­ی ژولیده عبارت است از تقریب ابهام به کمک دو مفهوم «تقریب بالا»[16] و «تقریب پایین»[17]. هر مجموعه دلخواه از مجموعه­ی مرجع بین تقریب­های بالا و پایین خود قرار می­گیرد بدین معنی که هر عنصر در تقریب پایین لزوماً عضوی از مجموعه خواهد بود ولی عناصر تقریب بالا ممکن است عضو مجموعه نباشند. در نظریه­ی مجموعه­ی ژولیده، هریک از زیرمجموعه­ها با استفاده از دانش موجود در داده­ ها تقریب زده می­شود (Jensen and Shen, 2004).

و- سامانه فازی

سامانه­ی فازی، سامانه­ای است که برای استدلال و استنتاج، به جای منطق دودویی از مجموعه‌ای از توابع عضویت و قواعد فازی استفاده می‌کند. این­گونه سامانه ­ها پدیده­های غیرقطعی و نامشخص را توصیف می­کنند. قلب یک سامانه­ی فازی یک پایگاه دانش است که از قواعد اگر-آنگاه فازی تشکیل شده است. یک قاعده­ی اگر-آنگاه فازی یک عبارت اگر-آنگاه است که بعضی کلمات در آن به وسیله­ی توابع عضویت پیوسته مشخص شده­اند (تشنه­لب و همکاران، 1389).

1-4- هدف تحقیق

هدف اصلی این پژوهش «افزایش امنیت وبگاه­ها در بانکداری الکترونیکی و جلوگیری از گسترش تأثیر دام­گستران» است که در نهایت منجر به افزایش اطمینان خاطر مشتریان برای استفاده از امکانات بانکداری الکترونیکی خواهد شد.

بدین منظور، پژوهش پیش­رو اهداف جزیی و اختصاصی دیگری را نیز دنبال می‌کند که اهم آنها عبارتند از:

1- شناسایی عوامل مؤثر در تشخیص حملات دام­گستری در وبگاه­های بانکداری الکترونیکی.

2- تشخیص وبگاه­ های جعلی طراحی شده توسط دام­گستران که مانع از سرقت هویت مشتریان و وارد آمدن خسارت مالی به مشتریان و بانک­ها می­شود.

5-1- فرضیه تحقیق

فرضیه­ اصلی این پایان ­نامه به شرح زیر است:

به کمک نظریه­ فازی می­توان سامانه­ ای خبره طراحی کرد که حملات دام­گستری به وبگاه بانک­ها را شناسایی کند.

علاوه بر این پرسش­های اصلی پژوهش عبارت است از:

1- آیا سامانه­ خبره فازی می­تواند فرایند تشخیص وبگاه­ های دام­گستری شده را بهبود بخشد؟

2- آیا روش­های داده­کاوی فازی می­توانند در استخراج ویژگی­ها و قواعد مؤثرتر در سامانه‌ی خبره فازی مفید باشند؟

[1] Fraud

[2] Identity theft

[3] Phishing

[4] Spam

[5] Realtime

[6] Phishing

[7] همزمان با تدوین طرح پیشنهادی این پایان نامه واژه‌ی «دام‌چینی» که به عنوان معادل واژه‌ی «فیشینگ» در نظر گرفته شده بود، برای بررسی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی داده شد. بعد از گذشت چند ماه از تصویب طرح پیشنهادی، واژه‌ی «دام‌گستری» به عنوان معادل فارسی «فیشینگ» مورد تصویب قرار گرفت. لذا در ادامه از واژه‌ی «دام‌گستری» استفاده شده است.

[8] Website

[9] Hypertext

[10] Hypermedia

[11] Home page

[12] ebanking

[13] Internet Banking

[14] Online Banking

[15] Rough Sets

[16] Upper approximation

[17] Lower approximation

***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

     عنوان           صفحه

چکیده 1

فصل اول كلیات تحقیق.. 2

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله. 3

1- 3- اهمیت و ضرورت موضوع. 7

1-4- اهداف تحقیق.. 11

1-5- سوالات تحقیق.. 11

1-6-فرضیه های تحقیق.. 12

1-7- چارچوب نظری تحقیق.. 13

1- 8 – قلمرو تحقیق.. 19

فصل دوم مبانی نظری تحقیق.. 20

2-1- مقدمه. 21

2-2- کیفیت خدمات به مشتریان (شهروندان) 21

2-3- تمایل شهروندان به پرداخت عوارض نوسازی و عمران شهری.. 36

2-4- پیشینه تحقیقات انجام شده 42

فصل سوم روش اجرای تحقیق.. 51

3-1- روش اجرای تحقیق.. 52

3-2 – جامعه آماری و نمونه های تحقیق.. 52

 

 

3-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 54

3-4- روش و ابزار گردآوری داده های تحقیق.. 55

3-5-روایی و پایایی ابزار تحقیق.. 56

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده های تحقیق.. 57

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق.. 59

4-1- مقدمه. 59

4-2- توصیف متغیرهای تحقیق.. 60

4-3-آمار استنباطی.. 79

فصل پنجم نتیجه گیری،پیشنهادات… 85

5- 1- مقدمه. 86

5-2- نتایج یافته های تحقیق.. 86

5-3- ارائه پیشنهادات… 93

5-4- محدودیت های تحقیق.. 95

5-5-پیشنهادات برای تحقیقات آینده 95

منابع تحقیق.. 97

پیوست ها 103

چكیده

عوارض نوسازی و عمران شهری یكی از پایدارترین منابع درآمدی سالم شهرداری‌ها، محسوب شده كه به موجب قانون نوسازی و عمران شهری (1347) از شهروندان دریافت می گردد. ولی بخش مهم و قابل توجهی از عوارض نوسازی و عمران شهری توسط شهروندان پرداخت نمی شود و شهروندان به دلایل گوناگون تمایلی برای پرداخت این گونه عوارض و وجوه قانونی ندارند. پایین بودن كیفیت خدمات شهری از دید شهروندان می تواند یكی از دلایل این عدم رغبت باشد. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه رابطه بین كیفیت خدمات شهری و تمایل شهروندان به پرداخت عوارض نوسازی و عمران شهری در آستانه اشرفیه می باشد. این تحقیق، پژوهشی توصیفی با 6 فرضیه در خصوص رابطه مورد بحث است.

جهت گردآوری داده ها در خصوص كیفیت خدمات شهری از پرسشنامه سروكوال و برای سنجش تمایل شهروندان از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق نیز 384 شهروند آستانه اشرفیه بودند، که حداقل دارای مالکیت یک واحد مسکونی یا تجاری یا قطعه زمین با کاربری مسکونی، در محدوده شهر بوده و حداقل یک بار به شهرداری مراجعه نموده باشند. یافته ها نشان می دهد كه به نظر شهروندان، كیفیت خدمات شهری و همچنین تمایل آنها به پرداخت عوارض نوسازی و عمران شهری، پایین تر از حد متوسط می باشد. افزایش یا كاهش کیفیت خدمات شهری در افزایش یا كاهش تمایل شهروندان به پرداخت عوارض نوسازی و عمران شهری تاثیری نخواهد شد و برعکس.

برخی از دلایل مختلف كمك می كند كه در این شرایط نیاز به تحقیقات بیشتر می باشد. با این حال، با توجه به تجزیه و تحلیل تمایل به پرداخت عوارض شهروندان و همچنین نتایج حاصل از مطالعات قبلی، می توان نتیجه گرفت که تمایل به پرداخت عوارض در درجه اول در گرو یک آمادگی ذهنی متأثر از فضای حاکم بر روابط میان شهروندان و مقامات محلی، فضای حاکم بر هنجارهای اجتماعی از طریق مناسبات گروهی و شبکه های سازمانی، و نیز هنجارها و باورهای شخصی شهروندان می باشد. لذا اولین قدم مدیریت شهری می بایست، در جهت افزایش آگاهی شهروندان به کارکردهای قانون نوسازی و عمران شهری و نقش سازنده پرداخت بموقع این عوارض، در عمران و آبادانی شهر باشد.

كلید واژه ها: عوارض نوسازی و عمران شهری، كیفیت خدمات شهری، تمایل به پرداخت،       مدل سروكوال، مدیریت شهری

  1-1- مقدمه

پس از شكل گیری حیات و با گذشت زمان، رابطه ی متقابل انسان ها در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و . . . پیچیده تر گردید. (بریمانی،1383،ص126) تحولات اقتصادی، گسترش          مراكز صنعتی بازرگانی و پدیده های ناشی از پیشرفت تكنولوژی در شهرها، مسایل و مشكلات متعددی برای زندگی شهری به وجود آورد. (طاهری،1377،ص10) و شكل گیری سازمان هایی را برای تولید كالا و خدمات و قبول مسؤولیت اداره ی امور زندگی شهروندان ضروری ساخت. (گلابی،1379،ص114) ایجاد سازمانی به نام شهرداری، عالی ترین تدبیری بود كه از طرف دنیای متمدن برای پاسخگویی به نیازمندی ها و توقعات بی شمار ساكنین شهرها به كار برده شد. (طاهری)

امروزه شهرداری‌ها ارتباط مداوم و تنگاتنگی با عموم مردم دارند و در بخش های مختلف از جمله، صدور مجوز و پروانه ی ساخت ساختمان های بلند مرتبه و معمولی، صدور و اصلاح پایانکار و          گواهی عدم خلاف ساختمان های معمولی و بلند مرتبه، صدور مجوزهای تفکیک، تغییر کاربری و        دیوار گذاری، پرداخت انواع عوارض، پروانه کسب، معاملات، تخلفات و سایر امور مربوط به شهر،    خدمات ارائه می دهند. استفاده کنندگان و بهره مندان از این خدمات نیز براساس دو اصل مساوات و عدالت اجتماعی، سهم خود را از هزینه هایی که بر شهر تحمیل می کنند، در قالب “عوارض” می پردازند.

1-2- بیان مسئله

افزایش تمایل به شهرنشینی و به تبع آن افزایش هزینه های اداره شهر و نیز مشکلات ناشی از وابستگی شدید شهرداری‌ها به منابع درآمدی ناپایدار و ناسالم، از جمله عوارض مربوط به پروانه های ساختمانی و جرایم کمیسیون ماده صد، که وضعیت نامناسبی را رقم زده است، مسئولین و مدیران شهری را بر آن داشته تا درصدد استفاده از منابع درآمدی باشند، که برای شهرداری‌ها از نظر تأمین مالی ظرفیت بالا، مستمر و پایدار داشته و هم از منظر اقتصادی مطلوب باشد.

بررسی تجارب جهانی و مطالعات انجام‌شده درباره عوارض نوسازی در جهان، از جمله مطالعات بانك جهانی نیز نشان می‌دهد، كه مالیات بر املاك (عوارض نوسازی و عمران شهری)، ابزار بالقوه جانبی در تأمین مالی حكومت‌های محلی در كشورهای در حال توسعه است. این مالیات به عنوان منبع درآمد می‌تواند دسترسی به پایه مالیاتی گسترده‌ای را برای شهرداری‌ها فراهم سازد. با این وجود، بازده مالیات ملك در كشورهای در حال توسعه بسیار اندك است و سهم آن، معمولاً كمتر از 20‌درصد درآمدهای شهرداری ها است. (ولیخانی دهاقانی و طباطبائی،1390)

چکیده

 موفقیت سازمان های خدماتی در راستای فعالیتهای بازارگرایی مستلزم این است كه تعهد كاركنان تضمین شود. یكی از راه های دستیابی به چنین تعهدی، اجرای برنامه های بازاریابی داخلی است. با توجه به اهمیت بازاریابی داخلی و بازارگرایی پژوهش حاضر تلاش دارد تا رابطه بین دو متغیر را با توجه به نقش واسطه ای تعهد و رفتار شهروندی سازمانی مورد بررسی قرار دهد و به این سوال که عواملی همچون بازاریابی داخلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی تا چه اندازه بر موفقیت بازارگرایی تاثیرگذار است؟پاسخ دهد. در این راستا 118 نفر از کارکنان بانک توسعه تعاون استان اصفهان نیز به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های مورد نیاز از طریق ابزار پرسشنامه (چهار پرسشنامه بازاریابی داخلی فورمن و مانی (1995)، تعهدسازمانی آلن و می یر (1991)، رفتار شهروندی اورگان و کانوسکی(1996) و بازارگرایی نارور و اسلاتر (1990)) جمع آوری گردید. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات تخصصی اساتید و پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش محاسبه آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده های جمع آوری شده از طریق دو نرم افزار SPSS19 و Lisrel 8 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تجزیه و تحلیل نیز بیانگر رابطه مثبت و مستقیم بازاریابی داخلی با تعهد و رفتار شهروندی، و تعهد و رفتارشهروندی با بازارگرایی بود. همچنین رابطه بین بازاریابی داخلی و بازارگرایی- تعهد و رفتارشهروندی- و نقش میانجی گری متغیر تعهد و رفتار شهروندی در رابطه بین بازاریابی داخلی و بازارگرایی مورد تائید قرار نگرفت.

واژگان کلیدی: بازارگرایی، بازاریابی داخلی، تعهد سازمانی، رفتار شهروندی، بانکهای تجاری

 1-1) مقدمه :

دنیای كنونی با شتاب فزاینده‌ای در حال صنعتی شدن است. این امر ضرورت نوآوری، انعطاف‌پذیری، بهره‌وری و پاسخگویی را برای بقا و موفقیت سازمانها بیشتر می‌‌كند. یکی از کلیدهای موفقیت در بازارهای رقابتی این است که برنامه های بازاریابی خلاق را به کار گیریم تا اینکه نیازهای مشتریان و گرایشهای بازار را در هر لحظه مشاهده نماییم (Kohli and Jaworski, 1990). از طرف دیگر، روانشناسان تأكید دارند كاركنان سازمانها باید فراتر از وظایف رسمی خود عمل كنند. با توجه به تعامل فراوان و رو در رو، با مشتری، و همچنین ماهیت خدمات، این مفهوم در بخشهای خدماتی اهمیت بیشتری دارد (Garg and Rastogi, 2006). از این رو «رفتار شهروندی سازمانی» و «تعهد سازمانی» بعنوان مهارتهایی شناخته می شوند که می‌توانند به كاركنان در این راه كمك كنند. رفتار شهروندی به رفتارهای فردی اشاره دارد كه برخاسته از بصیرت افراد بوده و علاوه بر این‌كه كارایی و اثر بخشی عملكرد سازمان را افزایش می دهند، مستقیم و به صورت صریح، از طریق سیستم رسمی پاداش تشویق نمی شوند(Burns and Carpenter, 2008) . تعهد سازمانی، به حالتی اشاره دارد كه در آن كارمند با سازمان خاص و اهدافش شناخته شده و علاقه دارد عضو آن سازمان تلقی شود (حسنقلی و همکاران، 1391). احمد و رفیق (2000) با بررسی مطالعات مختلف نشان دادند بازاریابی درونی به عنوان شیوه ای برای حل مسایل و مشكلات مربوط به كاركنان سازمانها و ارایه خدمات با كیفیت توسط آنها مطرح است بطوریکه فعالیتهای بازاریابی درونی از طریق نفوذ و ایجاد انگیزه در كاركنان موجب افزایش تعهد سازمانی در آنها شده، رقابتپذیری سازمان را بهبود بخشیده و شایستگی ها را ارتقا می دهد .

در این فصل به بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف، چارچوب نظری، سوالات و فرضیات ، تعاریف متغیرها و قلمرو تحقیق پرداخته خواهد شد.

1-2) بیان مساله :

در ادبیات و عملیات بازاریابی بازارگرایی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و رویكردهای متعددی برای تبیین این مفهوم مطرح شده اند. به اعتقاد نارور و اسلاتر (1990)، بازارگرایی قلب تپنده مدیریت و استراتژی بازاریابی مدرن است و كسب و كاری كه بازارگرایی اش را افزایش دهد، عملكرد

 بازارش را بهبود خواهد بخشید . بازارگرایی، فرهنگی سازمانی است كه با حداكثر كارایی و اثربخشی، رفتارهای لازم جهت خلق ارزش برتر برای مشتریان و در نتیجه عملكرد برتر مستمر برای كسب و كار را فراهم می كند. آنها بازارگرایی را شامل سه جزء رفتاری- مشتری گرایی، رقیب گرایی و هماهنگی بین وظیفه ای و دو معیار تصمیم- تمركز بلندمدت و سودآوری می دانند .

لافرتی و همكارانش (2001) تلاش كرده اند تا با تلفیق مؤلفه های مشترك پنج رویكرد تصمیم گیری (Shapiro, 1988) ؛ هوشمندی بازار(Kohli and Jaworski, 1990)؛ رویكرد فرهنگی (Narver and Slater, 1990)؛ رویكرد استراتژیك (Ruekert, 1992)؛ و مشتری گرایی (Deshpande et al, 1993)؛ به رویكردی تركیبی دست یابند . آن ها در این بررسی بازارگرایی را به عنوان یك پدیدة فرهنگی و مدیریتی برای دستیابی به مزیت رقابتی مورد بحث قرار داده اند. آنها چهار حوزة عمومی مورد توافق در رویكردهای مورد بررسی را بدین شرح معرفی می كنند: تأكید بر مشتری، اهمیت دانش (اطلاعات) تسهیم شده، هماهنگی بین وظیفه ای فعالیت ها و ارتباطات بازاریابی ، و پاسخ گویی به فعالیت های بازار از طریق انجام اقدام مناسب.

بازارگرایی چه به عنوان یك فرهنگ و چه به عنوان یك رفتار، نمیتواند بدون تعهد سازمانی بروز كند و نه تنها مدیران رده بالا بلكه كاركنان درون سازمان نیز باید از این تعهد برخوردار باشند . از این رو، موفقیت سازمان های خدماتی در راستای فعالیتهای بازارگرایی مستلزم این است كه تعهد كاركنان تضمین شود. یكی از راه های دستیابی به چنین تعهدی، اجرای برنامه های بازاریابی داخلی است(Caruana and Calleya, 1998). بازاریابی داخلی یكی از مباحث بازاریابی است كه دو دهه قبل به عنوان شیوهای برای حل مسایل و مشكلات مربوط به كاركنان سازمان ها و ارایه خدمات با كیفیت توسط آنها مطرح شد. مطالعات مربوط در این زمینه حاكی از آن است كه فعالیت های بازاریابی درونی از طریق نفوذ و ایجاد انگیزه در كاركنان موجب افزایش تعهد سازمانی در آنها شده، رقابت پذیری سازمان را بهبود بخشیده و شایستگیها را ارتقا میدهد (Ahmed and Rafiq, 2002).

بازاریابی داخلی، عبارت است از جذب، توسعه، انگیزش،و تداوم کیفیت‌ قابل ارایه به کارنان از طریق شغل به عنوان یک محصول و ارضای نیازمندی‌های‌ آنان.به عبارت دیگر،بازاریابی داخلی،فلسفه رابطه و پیمان مشترک بین مشتریان‌ و کارکنان(مشتریان داخلی)سازمان است (Cahill,1995). به تعبیری، بازاریابی‌ داخلی به عنوان یک شناخت آکادمیک،علمی و تجاری در زمینه ارتقای سطح‌ رضایتمندی مشتریان و کارکنان مطرح می‌باشد. هدف بازاریابی داخلی،ایجاد اطمینان از رضایت‌مندی کارکنان‌ سازمان و توسعه کیفیت محصولات و خدمات به منظور دستیابی به رضایت‌ مشتریان خارجی سازمان می‌باشد،که این امر به صورت فرایندی از مشتریان‌ داخلی به سمت مشتریان خارجی سازمان جریان دارد (عبدالباقی، 1382).

مطالعات انجام گرفته در این زمینه، بیانگر وجود ارتباط مثبت بین رضایت‌ مشتریان داخلی سازمان (کارکنان) و رضایت شغلی مشتریان خارجی سازمان‌ می‌باشد. مطالعات کوهرت و لوین (1992) بیانگر این‌ واقعیت است که رضایت کارکنان (مشتریان داخلی) بر کیفیت محصولات تاثیر بسزایی داشته و در نتیجه،رضایت مشتریان خارجی را به همراه دارد (عبدالباقی، 1382).

در بکارگیری مفاهیم بازاریابی داخلی،گام‌های متعددی به منظور توسعه و ارزیابی مفهوم بازاریابی داخلی انجام می‌پذیرد.در یک تقسیم‌بندی،این گام‌ها در سه بخش دسته‌بندی می‌شوند:

گام اول،انگیزش و رضایتمندی کارکنان:در اولین گام بازاریابی داخلی، بیشترین تمرکز،روی انگیزش کارکنان قرار دارد.این گام بازاریابی داخلی شامل دو قسمت زیر می‌باشد:

(1) توجه به کارکنان به عنوان مشتریان داخلی (2) تمرکز برروی رضایتمندی کارکنان.

گام دوم، مشتری‌گرایی: در این مرحله از بازاریابی داخلی،درگیری کارکنان با خدمات و پاسخگو بودن آنها نسبت به مشتریان خارجی مورد توجه می‌باشد.هدف‌ اساسی بازاریابی داخلی،ایجاد تعامل مثبت بین کارکنان و مشتریان است.ارایه‌ خدمات موثرتر نیازمند هماهنگی موثر کارکنان بلا فصل با مشتریان از یک طرف،و کارکنان رده‌های بعدی از طرف دیگر می‌باشد.

گام سوم،توسعه و گسترش مفهوم بازاریابی داخلی:در این مرحله، بکارگیری استراتژی‌های بازاریابی داخلی به عنوان ابزار بکارگیری‌ استراتژی‌ها و اداره مشتریان در جهت دستیابی به اهداف سازمانی است‌ (Rafiq and Ahmed,2000) .

 

با توجه به اهمیت بازاریابی درونی و بازارگرایی پژوهش حاضر تلاش دارد تا رابطه بین دو متغیر را با توجه به نقش واسطه ای تعهد و رفتار شهروندی سازمانی مورد بررسی قرار داده و به این سوال که عواملی همچون بازاریابی داخلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی تا چه اندازه بر موفقیت بازارگرایی شعب بانک توسعه تعاون استان اصفهان تاثیرگذار است؟پاسخ دهد.
1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق:

این سؤال که چرا بعضی از شرکتهای خدماتی نمی توانند عملکرد بهتری نسبت به سایر شرکت ها داشته باشند، توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است. فرآیندهای سازمان و سیستم ها، مهارت های مدیریت پروژه، فرهنگ و چشم انداز سازمانی مزیتهای بسیار حائز اهمیتی در حوزه خدمات به شمارمی روند. دراین میان سه مزیت وابسته به بازار که در ادبیات بازاریابی مورد توجه قرار گرفته اند عبارت اند از: بازارگرایی، نام تجاری و نوآوری. بازارگرایی می تواند به عنوان یک استراتژی برای رسیدن به مزیت رقابتی با استفاده از جمع آوری و انتشار اطلاعات در سازمان، در خصوص مشتریان در بازارهای هدف استفاده شود. براساس تحقیقات انجام شده می توان گفت که بازارگرا بودن سازمان یک مزیت رقابتی قابل تأمل برای سازمان ایجاد می کند؛ زیرا بازارگرا بودن مستلزم داشتن مجموعه ای از اطلاعات از مشتریان و بازار هدف و دانش سازمانی است که رقبا نمی توانند به سادگی به آن دسترسی پیدا کنند. بازارگرایی در صنعت بانکداری نیز از آن جهت از اهمیت خاصی برخوردار است که یک فرهنگ کسب و کار است که می توان از آن به عنوان ابزاری برای پشتیبانی ارائه خدمات مورد نیاز مشتریان نام برد (عبدالوند و همکاران، 1389) .

• با افزایش میزان سواد, فعالیت اقتصادی زنان روستایی در بخش کشاورزی شهرستان فومن کمتر می شود.
• نقش زنان روستاهای جلگه ای در اقتصاد خانوارها بیشتر از زنان روستاهای کوهپایه ای و کوهستانی است.
• با ورود تکنولوژی در فعالیتهای اقتصادی روستا نقش اقتصادی زنان روستایی در حال کاهش است.

نتایج بررسی های نگارنده در تحقیق حاضر نشان می دهد که:

فرضیه اول با این توضیح اثبات می شود که: با توجه به 363 زنی که مورد مطالعه قرار گرفتند این نتیجه حاصل شده که حدود 6 درصد از زنان روستایی به کار کشاورزی علاقه نشان داده اند و مابقی حدود 94 درصد در بخش خدمات و اداری فعال هستند.

فرضیه دوم با این توضیح رد می شود که: 91 درصد زنان روستاهای جلگه ای در فعالیتهای خدماتی و اداری مشغول هستند اما در روستاهای کوهپایه ای و کوهستانی 149 درصد در فعالیتها اشتغال دارند.

فرضیه سوم با این توضیح اثبات می شود که: صد در صد زنان معتقدند با ورود تکنولوژی از علاقه مندی زنان به فعالیت به طور سنتی در کارهای کشاورزی کمتر شده است.

واژگان کلیدی: نقش, زنان روستایی, اقتصاد خانوارها, شهرستان فومن

 مقدمه

با نگاهی به بافت اجتماعی- اقتصادی جامعه کشاورزی کشورمان و نقش زنان روستایی در اقتصاد خانواده, ضرورت توجه بیشتر به این قشر دو چندان می شود.

توجه به احساس مسئولیت و موقعیت زنان روستایی در مناطق مختلف کشور و اعتقاد و باورمان به این قشر عظیم که دارای نقش مهمی در اقتصاد کشور اند, از ضروریات جامعه محسوب می شود.

وجود زنان برای ایجاد یک زندگی سالم در خانواده از اهمیت فراوانی برخوردار است. به منظور تامین یک زندگی توام با آرامش و آسایش برای اعضاء خانوار, زنان علاوه بر تربیت کودکان به کارهای دیگری از جمله تهیه غذا, نگهداری از منزل, کمک به فرآیند تولید و تبدیل محصولات زراعی و باغی, تهیه محصولات لبنی و دامی و … می پردازند.

این تحقیق با عنوان نقش زنان روستایی در اقتصاد خانوارهای شهرستان فومن در 5 فصل: فصل اول کلیات تحقیق, فصل دوم مبانی نظری, فصل سوم ویژگیهای طبیعی, اجتماعی, اقتصادی, فصل چهارم تحلیل یافته های تحقیق و فصل پنجم نتیجه گیری و ارزیابی فرضیه ها و ارائه پیشنهادات تهیه گردیده است.

    فصل اول: طرح تحقیق

• بیان مسئله

تفاوت جنبه های گوناگون روستا و طبقه بندی اشتغال در آن به مراتب پیچیده تر از حوزه های شهری است. تفاوت اشتغال و به طور کلی فعالیت اقتصادی روستاها با فعالیتهای اقتصادی شهری به عنوان نمونه از جنبه های زیر قابل توجه است: الف) زمان و طول مدت فعالیت در شبانه روز ب) نوع و ویژگی فعالیت ج) درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی(سعیدی،1384, ص92).علاوه بر موارد فوق, یکی از ویژگی های اشتغال روستایی, نقش و حضور زنان است. زنان روستایی به طور کلی وظایف آشکار و پنهان نامحدودی را بر عهده دارند. اگرچه نقش اساسی زنان در انجام وظایف آشکاری همچون پرورش فرزندان و نیز انجام امورخانه و ساماندهی درونی خانوار محرز است، اما لازم است آن دسته از وظایف پنهانی نیز که بیشتر، ارزش و اهمیت اقتصادی دارد، مورد توجه قرار گرفته، نقش آنها در ساختار فعالیت و درآمد خانوار روستایی ارزیابی شود. به طور کلی مشاغلی را که زنان روستایی بر عهده می گیرند می توان به چند دسته تقسیم کرد.

الف) کار خانوادگی در مزرعه و خانه بدون دستمزد

 

 

ب) کار مبتنی بر دستمزد در خانه، مزرعه و کارخانه

ج) کار برای خود و عرضه حاصل کار(تولیدات) در بازار.

مساله اساسی در رابطه با کار و اشتغال زنان روستایی این است که در عمل نمی توان فعالیتهای مختلف آنان را به درستی و به دقت از یکدیگر تفکیک کرد چراکه آنان در موارد بسیاری ضمن انجام وظایف و تکالیف آشکار مرد پاره ای از فعالیتهای اقتصادی را توامان انجام می دهند. از آنجاکه اشتغال زنان روستایی معمولا از نظر زمان و نه از لحاظ دامنه به درستی مشخص نیست، ارزش افزوده کار آنان نیز در محاسبه درآمد خانوار یا به صورت مطلق قابل ارزیابی نیست(همان منبع، صص93-92).

توجه به همه قشرهای جامعه روستایی به ویژه زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه روستایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. زنان ایران در کنار مسئولیتهایی که در نهاد خانواده به عنوان مادر و همسر دارند، نقش مهمی در امور اقتصادی و در نواحی روستایی در امور تولیدی ایفا می نمایند. در این بین سهم و نقش زنان روستایی در فعالیتهای تولیدی و کشاورزی اعم از کاشت،‌داشت و برداشت، دامداری و باغداری و … چشمگیرتر است و نقشی که آنها در مسئولیتهای خانواده ایفا می کنند قابل توجه بوده و شاید بیشتر از زنان شهری باشد(علیایی، 1386,ص107).

شهرستان فومن در محدوده ای واقع شده که نواحی جلگه ای ، کوهپایه ای و کوهستانی را شامل می شود و با توجه به این تنوع توپوگرافیکی، انواع فعالیتهای کشاورزی در آن رواج دارد. و با توجه به ماهیت این فعالیتها مسئولیت و نقش زنان در نگهداری از دامها، امور باغی و زراعی و همچنین صنایع دستی و رسیدگی به امور منزل و فرزندان قابل توجه است. به طوریکه در قسمت کوهستانی پرور ش دام و دامداری، در قسمت جلگه ای زراعت برنج و چای، و در کوهپایه ترکیبی از زراعت و دامداری به انضمام فعالیت در زمینه صنایع دستی از قبیل حصیر بافی، بافندگی, قالی بافی در بین زنان روستایی رواج دارد. با توجه به ویژگی های خاص شهرستان فومن می توان دریافت که بخش کشاورزی در حیات اقتصادی روستاهای آن نقش به سزایی داشته است. با توجه به تنوع فعالیتها در بین خانوارهای روستایی نقش زنان آشکار و محسوس است و بدون وجود زنان روستا انجام این همه فعالیت برای مردان دشوار می گردد. بنابراین لازم است تا نقش آنها مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهای مناسبی برای رفاه زنان روستایی ارایه گردد.

بنابراین تحقیق حاضر درصدد است تا به شناخت نقش زنان روستایی در اقتصاد شهرستان فومن بپردازد، تا به ارایه راهکارهای مناسب برای رفاه زنان روستایی بپردازد.

1-2 اهداف تحقیق

1- شناخت نقش زنان در اقتصاد شهرستان فومن

2- شناسایی رابطه بین میزان سواد زنان و فعالیتهای اقتصادی

3- شناسایی میزان سهم زنان روستایی در تولید

4- شناخت عوامل موثر بر فعالیت زنان در خانوارهای روستایی شهرستان فومن

5- تعیین سهم زنان روستایی فومن از درآمد خانوار

1-3 فرضیه ها ی تحقیق

1- با افزایش میزان سواد، فعالیت اقتصادی زنان روستایی در بخش کشاورزی شهرستان فومن کمتر می شود.

2- نقش زنان روستاهای جلگه ای در اقتصاد خانوارها بیشتر از زنان روستاهای کوهپایه ای و کوهستانی است.

3- با ورود تکنولوژی در فعالیتهای اقتصادی روستا، نقش اقتصادی زنان روستایی در حال کاهش است.

1-4 روش تحقیق و مراحل انجام

روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی می باشد. لذا جهت تهیه برخی از اطلاعات به کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت مراجعه نموده و جهت برآورد داده ها از نرم افزار Excel استفاده نموده ام. در مطالعات میدانی نیز به مصاحبه با برخی افراد و همچنین پر کردن پرسشنامه پرداخته لذاعلیرغم موارد فوق از روش مشاهده نیز بهره گرفته ام.

1-4-1نوع تحقیق

نوع و روش تحقیق توصیفی می باشد .

نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد و لذا داده ها را از منابع موجود و مطالعات میدانی جمع آوری نموده و به صورت کمی و کیفی مورد تحلیل قرار می دهیم.

1-4-2 روش تحقیق

روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی ( مطالعه کتابها و پایان نامه ها و مجلات علمی) و میدانی (تکمیل پرسشنامه, مشاهدات میدانی و مصاحبه) می باشد.

1-4-3 ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای به صورت فیش برداری، جدول و نقشه منطقه مطالعاتی و در روش میدانی از مشاهده و همچنین از دو سری پرسشنامه(پرسشنامه دهیاران و پرسشنامه زنان روستایی) استفاده شده است.

پرسشنامه زنان روستایی که شامل 363 پرسشنامه از 114روستا, که توسط زنان روستایی در سه قسمت جلگه, کوهپایه و کوهستان شهرستان فومن می باشد. پرسشنامه دوم که مربوط به دهیاران منطقه مورد مطالعاتی است, 114عدد پرسشنامه بود که توسط دهیاران محترم روستاهای مورد مطالعه, تکمیل گردید.

1-4-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق پس از جمع آوری اطلاعات ازطریق ابزارهای گردآوری، داده های خام را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده لذا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات با توجه به ماهیت داده ها از روشهای توصیفی و آماری استفاده شده است.

1-5 محدوده مورد مطالعه

محدوده مورد مطالعه کل شهرستان فومن است که در ناحیه غربی گیلان واقع شده است. این شهرستان از شمال به شهرستان صومعه سرا، از جنوب و جنوب شرقی به شهرستان شفت، از شمال غرب به شهرستان ماسال و از غرب به استان زنجان محدود شده است. مساحت این شهرستان9/777 کیلومتر مربع می باشد. این شهرستان دارای دو نقطه شهری به نامهای فومن و ماسوله، دو بخش به نامهای مرکزی و سردارجنگل و 6 دهستان به نامهای رودپیش،‌گشت، گوراب پس، لولمان، آلیان و سردارجنگل و 150 آبادی دارای سکنه و 11 آبادی خالی از سکنه می باشد که مجموعا دارای 161 روستا می باشد(سالنامه آماری استان گیلان، 1385،ص65).

1-6 جامعه آماری, حجم نمونه ها و متغیرها

در تحقیق حاضر جامعه آماری کل شهرستان فومن می باشد که حدود 114 روستای آن مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از روش مورگان 98روستا در قسمت جلگه ای , 34 روستا در قسمت کوهپایه ای و 16 روستا در قسمت کوهستانی بررسی شده است.

1-7 واژه ها و مفاهیم

روستا: روستا ی واحد جغرایایی است که در آن پدیده های اجتماعی و طبیعی به طور چشمگیری در هم آمیخته اند. این در هم آمیختگی از ویژگی های مهم روستا و شاخص عمده ای برای تمیز شهر از روستاست (مهدوی,1384,ص4).

روستا به مجموعه یک یا چند مکان و اراضی به هم پیوسته(اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی) گفته می شود که خارج از محدوده ی شهرها واقع شود، دارای محدوده ی ثبتی و عرفی مستقل باشد. روستا مبدا تقسیمات کشوری است که از لحاظ زیستی( وضع طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) همگن بوده و اکثریت ساکنان واقعی آن به طور مستقیم و غیر مستقیم به یکی از فعالیتهای زراعی، دامداری، باغداری و به طور اعم صنایع دستی و صید یا ترکیبی از این فعالیتها اشتغال داشته باشند در عرف بع عنوان ده، آبادی، دهکده یا قریه نامیده می شود (پاپلی یزدی ، ابراهیمی ،‌1381, ص22).

روستا صورتی است از استقرار انسان بر سطح زمین که قادر است تمام مایحتاج سال خود را از درون خود تهیه کند. بنابراین ده در بنیاد کار, واحدی است طبیعی و اجتماعی با اقتصادی بسته که تمام شرایط اتکای به خویش را از لحاظ سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در خود جمع دارد. بنابراین روستا کوچکترین واحد جمعیتی, اقتصادی و جغرافیایی است که در آن نوعی کلکتیویسم اقتصادی, اجتماعی و عمرانی قابل تصدیق است(ودیعی,1348,ص37).

روستا پدیده ای زنده و پویاستکه همچون هر موجود زنده ی دیگری دارای عناصر تشکیل دهنده و کل نگری است از دیدگاه سیستمی و یکپارچه نگری از دیدگاه برنامه ریزی است(مهندسان مشاورDHV,1371,ص118).