دانشکده کشاورزی
گروه مدیریت توسعهی روستایی
پایاننامه‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی توسعهی روستایی
علل توسعهنیافتگی مناطق روستایی:
مورد مطالعه بخش مارگون در شهرستان بویراحمد
استاد راهنما:
دکتر مصطفی احمدوند
اساتید مشاور:
دکتر آیتاله کرمی
دکتر اصغر میرفردی
آبان 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..1
1-1-اهمیت موضوع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….1
1-2- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..6
1-3- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7
1-3-1- هدف کلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7
1-3-2- اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..7
1-4- سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7
فصل دوم: مبانی نظری پژوهش و مرور پیشینهنگاشتهها………………………………………………………………………………………………….8
2-1- تعاریف و مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….8
2-1-1- تعریف روستا……………………………………………………………………………………………………………………………………………….8
2-1-2- تعریف توسعه………………………………………………………………………………………………………………………………………………8
2-1-3-توسعه روستایی و مفهوم آن………………………………………………………………………………………………………………………10
2-1-4- توسعه همه جانبه روستایی………………………………………………………………………………………………………………………11
2-1-4-1- توسعه فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………………….. 12
2-1-4-2- توسعه اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………14
2-1-4-3- توسعه اقتصادی ………………………………………………………………………………………………………………………..14
2-1-4-4- توسعه سیاسی………………………………………………………………………………………………………………………….16
2-1-4-5- توسعه انسانی……………………………………………………………………………………………………………………………17
2-1-5-توسعه پایدار……………………………………………………………………………………………………………………………………………..17
2-1- 6-توسعهنیافتگی………………………………………………………………………………………………………………………………………….19
2-2- آثار و پیامدهای توسعه روستایی…………………………………………………………………………………………………………………………21
2-2-1- اشتغال……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….21
2-2-2- جلوگیری از مهاجرت……………………………………………………………………………………………………………………………….22
2-3- تاریخچه توسعه روستایی در ایران………………………………………………………………………………………………………………………..22
2-4- موانع توسعه روستایی در ایران………………………………………………………………………………………………………………………………26
2-4-1- موانع ساختی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..26
2-4-1-1-فقدان سیستم اصلاحات اراضی شایسته……………………………………………………………………………………………26
2-4-1-2- مشکلات اداری اجرایی برنامههای عمرانی……………………………………………………………………………………….27
2-4-2- موانع اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..27
2-4-2-1 کاهش میزان روستانشینی و جمعیت روستاها……………………………………………………………………………….27
2-4-2-2-کمبود فرصتهای شغلی در مناطق روستایی و پایین بودن سطح درآمد روستاییان……………………27
2-4-3- کشاورزی و اقتصاد…………………………………………………………………………………………………………………………………….28
2-4-3-1-عدم گسترش بخشنوین اقتصادی………………………………………………………………………………………………….28
2-4-4- تله محرومیت………………………………………………………………………………………………………………………………………………….28
2-5- جایگاه توسعه روستایی در برنامههای توسعه ایران……………………………………………………………………………………………….29
2-5-1- جایگاه توسعه روستایی در برنامههای توسعه پیش از انقلاب……………………………………………………………….29
2-5-2- توسعه روستایی در برنامههای توسعه پس از انقلاب………………………………………………………………………….. 32
2-6- راهبردهای توسعه روستایی ………………………………………………………………………………………………………………………………….34
2-6-1- راهبرد نیازهای اساسی………………………………………………………………………………………………………………………….34
2-6-2- راهبرد روستا شهر…………………………………………………………………………………………………………………………………35
2-6-3- الگوی عبیدالله خان……………………………………………………………………………………………………………………………….36
2-7- نظریههای توسعه نیافتگی………………………………………………………………………………………………………………………………………36
2-7-1- نظریه نوسازی………………………………………………………………………………………………………………………………………..36
2-7-1-1-نظریهپردازان نظریه نوسازی………………………………………………………………………………………………………..37
2-7-1-1-1-نظریه ساخت اجتماعی و رشد هوزلیتز……………………………………………………………………………….38
2-7-1-1-2- نظریه لرنر…………………………………………………………………………………………………………………………….38
2-7-1-1-3- نظریه مراحل رشد روستو……………………………………………………………………………………………………38
2-7-1-1-4-شومپیتر…………………………………………………………………………………………………………………………………39
2-7-1-1-5- نظریه تفکیک ساختاری نیل اسملسر………………………………………………………………………………….40
2-7-1-1-6- نظریه خرده فرهنگ راجرز…………………………………………………………………………………………………..40
2-7-1-1-7- نظریه روانشناختی هوزلیتز و دیگران………………………………………………………………………………….40
2-7-2- نظریه وابستگی………………………………………………………………………………………………………………………………………….41
2-7-2-1- نظریهپردازان وابستگی…………………………………………………………………………………………………………………..42
2-7-2-1-1- فرانک……………………………………………………………………………………………………………………………………..42
2-7-2-1-2- پل باران………………………………………………………………………………………………………………………………….43
2-7-2-1-3- کاردوزو……………………………………………………………………………………………………………………………………43
2-7-2-1- 4- نظریه دوسانتوس…………………………………………………………………………………………………………………..44
2-8- نظریه انگیزه به پیشرفت ………………………………………………………………………………………………………………………………………44
2-9- مطالعات تجربی پیرامون علل توسعهنیافتگی روستاهای ایران……………………………………………………………………………..45
2-10- جمع بندی از مرور پیشینه نگاشتهها…………………………………………………………………………………………………………………48
فصل سوم: مواد و روشها………………………………………………………………………………………………………………………………………………..49
3-1- معرفی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………………………………………………49
3-1-1- پیشینهی تاریخی………………………………………………………………………………………………………………………………………49
3-1-2- جغرافیای طبیعی………………………………………………………………………………………………………………………………………50
3-1-2-1- موقعیت جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد ……………………………………………………………………50
3 -1-2-2- شهرستان بویراحمد………………………………………………………………………………………………………………..50
3 -1-2-3- منطقه مارگون…………………………………………………………………………………………………………………………51
3-2- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52
3-2-1- روش مورد استفاده در مرحله اول پژوهش: تعیین و تفکیک روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته منطقه مورد مطالعه (بخش مارگون)……………………………………………………………………………………………………………………………………………52
3-2-1-1 روششناسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………52
3-2-1-2 جامعه و نمونه مرحله اول پژوهش…………………………………………………………………………………………………………53
3-2-1-3- روش گردآوری دادهها در مرحله اول پژوهش……………………………………………………………………………………..55
3-2-2- روشهای مورد استفاده در مرحله دوم پژوهش: بررسی علل توسعهنیافتگی مناطق روستایی منطقه مورد مطالعه (بخش مارگون)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….55
3-2-2-1- تحلیل عاملی………………………………………………………………………………………………………………………………………..55
3-2-2-1-1- جامعه و نمونه………………………………………………………………………………………………………………………………56
3-2-2-1-2- ابزار گردآوری دادها……………………………………………………………………………………………………………………..56
3-2-2-1-3- پایایی و روایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………56
3-2-2-1-3-1- اعتبار (روایی)………………………………………………………………………………………………………………………….56
3-2-2-1-3- 2- اعتماد (پایایی)…………………………………………………………………………………………………………………….57
3-2-2-2- روش کیفی تئوری بنیادی……………………………………………………………………………………………………………………58
3-2-2-2-1- جامعه و نمونه………………………………………………………………………………………………………………………………….62
3-2-2-2-1-1- انواع نمونهگیری در تحقیقات کیفی……………………………………………………………………………………….62
3-2-2-2-2- ابزار گردآوری دادها…………………………………………………………………………………………………………………….63
3-2-2-2-3- اعتبار و پایایی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………63
3-3- نحوه تجزیه و تحلیل دادهها در کل مراحل پژوهش……………………………………………………………………………………………..64
3-4- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………..64
3-4-1- روستا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………64
3-4-2- خانوار معمولی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..65
3-4-3- سرپرست خانوار………………………………………………………………………………………………………………………………………..65
3-4-4- ویژگیهای فردی……………………………………………………………………………………………………………………………………….65
3-4-4- 1- جنس……………………………………………………………………………………………………………………………………………….65
3-4-4-2- سن……………………………………………………………………………………………………………………………………………………65
3-4-4- 3- وضعیت تأهل………………………………………………………………………………………………………………………………….65
3-4-4- 4- سطح سواد………………………………………………………………………………………………………………………………………65
3-4-4-5- شغل………………………………………………………………………………………………………………………………………………….66
3-4-3- توسعه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………66
3-4-4- توسعه نیافتگی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..66
فصل چهارم: یافتهها و بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………….67
4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..67
4-2- یافتههای مربوط به مرحله اول پژوهش: رتبهبندی و سطحبندی مناطق روستایی منطقه مورد مطالعه……………..67
4-2-1- یافتههای حاصل از اسکالوگرام …………………………………………………………………………………………………………..67
4-2-1-1- رتبهبندی روستاهای بخش مارگون…………………………………………………………………………………………………68
4-2-1-2- سطحبندی و سلسله مراتب سکونتگاههای روستایی منطقه مورد مطالعه………………………………………69
4-3- بخش دوم پژوهش: تعیین علل توسعهنیافتگی روستاهای بخش مارگون…………………………………………………………….70
4-3-1- یافتههای توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………….70
4-3-1-1- ویژگیهای سن و جنس افراد………………………………………………………………………………………………………….70
4-3-1-2- سطح تحصیلات……………………………………………………………………………………………………………………………….71
4-3-1-3- شغل افراد مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………………………………72
4-3-1-4- ویژگیهای فردی در روستاهای توسعهنیافته…………………………………………………………………………………..72
4-3-1-5- ویژگیهای فردی در روستاهای توسعهیافته……………………………………………………………………………………73
4-3-2- تحلیل عاملی علل توسعهنیافتگی مناطق روستایی………………………………………………………………………………….74
4-3-3-2- مقایسه میانگین بین دو گروه توسعه یافته و توسعه نیافته…………………………………………………………………77
4-2-3-2-1- عامل اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………..77
4-2-3-2-2- مالی و اعتباری…………………………………………………………………………………………………………………………….77
4-2-3 -2-3- فردی (شخصیتی)………………………………………………………………………………………………………………………78
4-2-3 -2-4- مشارکتی…………………………………………………………………………………………………………………………………….79
4-2-3 -2-5-زیربنایی………………………………………………………………………………………………………………………………………79
4-2-3 -2-6-نگرشی (ایستاری) ……………………………………………………………………………………………………………………..80
4-2-3 -2-7- اخلاقی……………………………………………………………………………………………………………………………………….80
4-2-3 -2-8- رضایتی……………………………………………………………………………………………………………………………………….81
4-2-3 -2-9- مدیریتی……………………………………………………………………………………………………………………………………..81
4-2-3-2-10- اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………………………….82
4-2-3 -2- 11- مقایسه عوامل کلی توسعهنیافتگی…………………………………………………………………………………………82
4-2-3- یافتههای حاصل از تابع تشخیص: تعیین مدل پیشبینی کننده توسعه…………………………………………………84
4-2-4- یافتههای حاصل از روش کیفی نظریه بنیادی………………………………………………………………………………………..86
4-2-4- 1- کدگذاری باز……………………………………………………………………………………………………………………………………86
4-2-4- 1- کدگذاری محوری……………………………………………………………………………………………………………………………87
4-2-4-3- کدگذاری انتخابی و طراحی مدل…………………………………………………………………………………………………….89
4-2-4- 4- خط سیر داستانی……………………………………………………………………………………………………………………………91
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………….93
5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………93
5-2- نتیجهگیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………94
5-2-1- نتایج مرحله اول: تعیین روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته…………………………………………………………………..94
5-2-2- نتایج مرحله دوم پژوهش: علل توسعه نیافتگی مناطق روستایی منطقه مورد مطالعه………………………………..95
5-2-2-1- نتایج حاصل از تحلیل عاملی……………………………………………………………………………………………………………95
5-2-2-2- نتایج حاصل از تابع تشخیص…………………………………………………………………………………………………………..95
5-2-2-2- نتایج حاصل از تئوری بنیادی………………………………………………………………………………………………………….96
5-3- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………97
منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………100
فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه
جدول 2-1- راهبردهای توسعه روستایی…………………………………………………………………………………………………………………………..35
جدول 3-1- تعداد روستاهای بالای بیست خانوار بخش مارگون………………………………………………………………………………………56
جدول3-2- جامعه آماری و حجم نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………….58
جدول 3-3- مقدار آماره KMO و آزمون بارتلت ……………………………………………………………………………………………………………59
جدول 3-4- فرایند کلی ساخت نظریه بنیادی…………………………………………………………………………………………………………………..63
جدول 3-5- شاخصهای مورد استفاده در پژوهش……………………………………………………………………………………………………………54
جدول 4-1- رتبهبندی مناطق روستایی بر اساس مدل اسکالوگرام…………………………………………………………………………………69
جدول 4-2- سطحبندی و سلسله مراتب سکونتگاههای رو ستایی بخش مارگون…………………………………………………………….70
جدول 4-3- مشخصات سن و جنس نمونه مورد مطالعه…………………………………………………………………………………………………..71
جدول 4-4- سطح تحصیلات مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………..72
جدول 4-5- شغل افراد مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………………….73
جدول 4- 6- توزیع فراوانی بر حسب ویژگیهای فردی در روستاهای توسعهنیافته………………………………………………………..74
جدول 4-7- ویژگیهای فردی روستاهای توسعهیافته……………………………………………………………………………………………………….75
جدول 4-8 – تحلیل عاملی عوامل توسعهنیافتگی روستاهای شهرستان بویراحمد……………………………………………………………76
جدول4-9 – تعداد عاملهای استخراج شده و سهم هر یک از آنها…………………………………………………………………………………78
جدول 4-10- مقایسه مؤلفههای اجتماعی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته……………………………………………………….78
جدول 4-11- مقایسه مؤلفههای مالی و اعتباری در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته……………………………………………..79
جدول 4- 12- مقایسه مؤلفههای فردی (شخصیتی) در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته……………………………………….80
جدول 4- 13- مقایسه مؤلفههای مشارکتی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته……………………………………………………..80
جدول 4-14- مقایسه مؤلفههای زیربنایی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته………………………………………………………..81
جدول 4-15- مقایسه مؤلفههای نگرشی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته………………………………………………………….81
جدول 4-16- مقایسه مؤلفههای صداقت در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته………………………………………………………….82
جدول 4-17- مقایسه مؤلفههای رضایتی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته…………………………………………………………82
جدول 4-18- مقایسه مؤلفههای نهادی و مدیریتی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته…………………………………………82
جدول 4-19- مقایسه مؤلفههای اقتصادی در روستاهای توسعهیافته و توسعهنیافته……………………………………………………….83
جدول 4-20- مقایسه میانگینها عوامل کلی توسعه نیافتگی در روستاهای توسعه یافته و توسعهنیافته………………………..83
جدول 4-21- معنیداری تابع تشخیص…………………………………………………………………………………………………………………………….85
جدول 4-22- نتایج حاصل از تحلیل ممیزی……………………………………………………………………………………………………………………..86
جدول4-23- مفهومسازی دادههای حاصل از تئوری بنیادی…………………………………………………………………………………………….85
جدول4-24- ساخت طبقات گسترده………………………………………………………………………………………………………………………………..88
فهرست شکلها و نمودارها
عنوان صفحه
شکل 2-1- متغیرهای فرهنگی پیش برنده توسعه فرهنگی………………………………………………………………………………………………14
شکل 2- 2- شاخص اقتصادی و اجتماعی توسعه و نحوه ارتباط آنها باهم………………………………………………………………………16
شکل 2-3- جنبههای توسعه پایدار از دید…………………………………………………………………………………………………………………………19
شکل 2-4- تله محرومیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..29
شکل 2-5- سلسله مراتب هرم توسعه………………………………………………………………………………………………………………………………..36
شکل 2-6- حوزهای نظریه نوسازی……………………………………………………………………………………………………………………………………37
شکل 3-1- موقعیت جغرافیایی استان کهکیلویه و بویراحمد…………………………………………………………………………………………….51
شکل 3-2- موقعیت شهرستان بویراحمد در استان کهکیلویه و بویراحمد………………………………………………………………………..52
شکل 3-3- موقعیت منطقهی مارگون در استان کهکیلویه و بویراحمد …………………………………………………………………………..53
شکل 3-4- مدل مفهومی- نشانه………………………………………………………………………………………………………………………………………62
شکل 3-5- مدل پارادایمی در نظریه بنیادی……………………………………………………………………………………………………………………..63
شکل 4-1 مدل پارادایمی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………89
شکل4-2-مدل نهایی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………….91
فصل اول
مقدمه
1-1- اهمیت موضوع
توسعه، که به تعبیری میتوان به گرایش بشر به تغییر و دستیابی به سطوح بالاتر و کیفیت بهتر زندگی اتلاق کرد، قدمتی به عمر بشر دارد. از میان زمینههای متعدد توسعه، توسعهی روستایی یکی از عمده مباحث در این میان بوده و در بسیاری از کشورهای جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه که بخش زیادی از جمعیت آنها در روستاها زندگی میکنند، مورد تأکید است (قلیپور، 1385). با وجود این، توسعه روستایی در چند دهه اخیر همواره یکی از دغدغههای اصلی توسعه در ایران و اکثر کشورهای در حال توسعه بوده و در بسیاری از کشورها، توسعهی روستایی راهبردی با اهمیت برای تأمین نیازهای اساسی از جمله غذا است؛ با این وجود هنوز سهم جوامع روستایی جهان سوم از توسعه و پیشرفت بسیار اندک است (یدقار، 1383).
برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید
